Sinh sống, gắn bó với nghề giáo tại xã Mường Kim nhiều năm nên anh Cường thường xuyên chứng kiến cảnh thiếu nước sinh hoạt vào mùa khô. Nhiều bản, bà con phải dùng gùi mang nước từ suối hoặc tự làm máng nước tại khe núi đưa về phục vụ sinh hoạt. Với những điểm có điện lưới quốc gia, bà con sử dụng máy bơm nước từ suối lên nhà rất tốn kém và thiếu an toàn. Một số người đưa nước lên cao thông qua guồng nước to, cao và nhờ dòng chảy làm quay để múc nước từ dưới lên đổ vào máng dẫn nước hoặc làm cuộn ống nước quay múc nước nhưng những cỗ máy đó chỉ hoạt động được với dòng nước có lưu lượng lớn và độ cao nước lên được ngang bằng với độ cao của guồng nước. Do vậy, vấn đề đưa nước lên cao mà an toàn và ít tốn kém được nhiều người quan tâm.

Anh Cường chạy thử nghiệm máy phát điện, bơm nước tăng áp tự động đa năng.

Đặc thù của các bản ở xã Mường Kim, Mường Than, Hua Nà của huyện Than Uyên đều có những dòng suối nhỏ chảy dưới chân đồi và duy trì dòng chảy quanh năm. Là giáo viên giảng dạy bộ môn lý - tin, anh Cường nảy ra ý tưởng làm hệ thống bơm tăng áp để tạo ra dòng điện từ chính năng lượng dòng chảy của các con suối, khắc phục được nhược điểm của những giải pháp cũ cũng như giải quyết những khó khăn, nhu cầu cần thiết của người dân trên địa bàn.

Anh Cường đã tìm hiểu, đưa ra phương án nhờ dòng chảy làm quay được guồng nước, từ đó có thể dẫn động đến một số bộ phận của máy để bơm nước. Tuy nhiên, nếu sử dụng củ bơm li tâm thì không đủ được tốc độ vòng quay nên nước sẽ không lên được. Còn sử dụng củ bơm của máy lọc nước thì lượng nước lên rất ít và tốn kém. Anh đã quyết định làm hệ thống bơm tăng áp để đưa nước lên cao và guồng nước còn làm quay được máy phát điện và dẫn động cho một số máy khác. Đó chính là lí do anh đặt tên của sáng kiến khoa học là “Máy phát điện, bơm nước tăng áp tự động đa năng”.

Giúp chúng tôi hiểu rõ hơn cấu tạo của máy, anh Cường tỷ mỉ giải thích, máy có cấu tạo gồm 11 bộ phận: khung máy, guồng nước, bộ truyền chuyển động, bơm tăng áp, van hút, ống dẫn nước, củ phát điện, bình ắc quy, bộ kích điện, lồng giặt, máy nạo sắn. Nguyên liệu chủ yếu tận dụng từ phế liệu: sắt V3, tôn lá, xe đạp hỏng, ổ bi, nhông xích xe máy, bánh răng số xe máy, ống nhựa PV6, thùng sơn… Về nguyên lý hoạt động, nhờ năng lượng của dòng chảy làm guồng quay, từ đó máy hoạt động đồng thời 5 chức năng: đẩy nước lên cao, phát điện, nạo sắn, giặt và mài dao. Như vậy, người dân có thể ứng dụng đồng thời vào sản xuất và sinh hoạt, góp phần giảm chi phí, thời gian và nâng cao hiệu quả kinh tế.

Anh Cường đã phải tiến hành 2 lần thử nghiệm để có thể chỉnh sửa, gia cố và hoàn thiện máy. Trong đó, lần 1 chế tạo ra chiếc máy có 1 pít tông gồm: guồng nước dẫn động làm bằng vành xe đạp có gắn các lá tôn; hệ thống xi lanh được làm từ ống nhựa PVC, pít tông làm từ dong cao su chịu dầu, có 2 van nước đặt ngược chiều nhau; máy phát điện là đi na mô xe đạp. Khi cho máy vận hành thì bánh chuyển động nhỏ, hiệu quả không cao: lượng nước đẩy lên ít và bị ngắt quãng, dòng điện phát ra yếu. Anh quyết định tiến hành thử nghiệm lần 2 phát triển thêm với việc lắp 8 pít tông làm từ ống nhựa PVC3 và ống inox; củ phát điện được lấy từ động cơ máy lọc nước cũ; thêm các chức năng khác vào máy; tăng đường kính của bánh chuyển động. Khi cho máy vận hành với cùng độ cao 1,0m (bằng lần thử nghiệm 1) thì đã đạt hiệu quả như mong muốn: lượng nước đẩy lên được đủ sử dụng và không bị ngắt quãng, dòng điện phát ra ổn định có thể nạp bình ắc quy, tích hợp thêm các chức năng khác hoạt động.

Nếu đem so sánh chi phí khi người dân tự mua các đồ dùng: máy bơm nước, phát điện, nạo sắn, máy giặt… trên thị trường có giá khá cao, trong khi đó tổng chi phí của chiếc máy do anh Cường chế tạo chỉ khoảng 4 triệu đồng. Qua đó có thể khẳng định chiếc máy đặc biệt hiệu quả bởi khả năng sử dụng ở những nơi có sông, suối, kênh, rạch…, nhất là vùng vúi phía Bắc. Đặc biệt là sau khi giới thiệu sản phẩm, người dân trong xã Mường Kim rất quan tâm và hài lòng với các chức năng của máy.

Anh Cường chia sẻ: Hy vọng, với giải nhì tại Hội thi sáng tạo khoa học kỹ thuật tỉnh lần thứ 2 vừa qua, là căn cứ xác thực, đáng tin cậy nhất để sản phẩm của tôi được các doanh nghiệp, nhà máy nâng cấp, lắp ráp theo quy trình công nghiệp hiện đại. Từ đó tạo ra sản phẩm hoàn thiện, ổn định hơn phục vụ nhu cầu người dân.

Mong muốn đó của anh Cường là chính đáng, chúng tôi tin rằng thời gian không xa, dự án sẽ được hoàn thiện và giúp người dân vùng cao không còn nỗi lo thiếu nước mùa khô.