Khác với không khí nô nức thu hoạch những vụ lúa trước, vụ này dường như nhiều hộ sản xuất nông nghiệp không hào hứng khi bước vào vụ gặt. Trên cánh đồng thuộc các bản: Cang, Chi Bú, Phai Cát có những hộ sau khi gặt xong để lúa ngay trên bờ thửa, không muốn đập lúa để mang thóc về. Một số hộ đốt luôn cây lúa tại ruộng để khẩn trương làm đất cho vụ sau. Ông Mã Văn Lả (bản Chi Bú, Khổng Lào) lắc đầu ngao ngán: "Năm nay mất mùa rồi, lúa toàn hạt lép, gặt xong đành để cho trâu ăn". Tiền giống, vật tư nông nghiệp, công chăm bón và cả 4 tháng chờ đợi mà thành quả không như mong muốn. Ông Lả cũng như nhiều hộ bị mất mùa ở bản Chi Bú buồn lắm, đành trông chờ vào vụ tới.

Năng suất lúa đông xuân ở xã Khổng Lào (huyện Phong Thổ) giảm so với cùng vụ năm trước.

Rời Chi Bú, chúng tôi tới cánh đồng của 2 bản: Co Muông, Huổi Nả (xã Khổng Lào) nhưng cũng không tìm được niềm vui được mùa của nông dân. Chị Lò Thị Ninh (bản Huổi Nả) chia sẻ: “Vụ đông xuân năm nay, gia đình tôi xuống giống gần 1 sào, nhưng 1/3 diện tích gần như mất trắng, lúa trên các thửa còn lại năng suất giảm khoảng 30% so với vụ lúa đông xuân năm trước”. 

Không được gặt hái mùa vàng bội thu, bà con lại đối mặt với cái đói. Chúng tôi thấy sự thất vọng về vụ lúa đông xuân hiện rõ trên gương mặt của người dân nơi đây.

Khổng Lào là một trong những xã trọng điểm của huyện Phong Thổ về sản xuất lúa đông xuân. Để tìm hiểu nguyên nhân lúa mất mùa, chúng tôi có cuộc trao đổi với ông Teo Văn Thín - Chủ tịch UBND xã Khổng Lào. Theo ông Thín, vụ lúa đông xuân năm nay, Khổng Lào xuống giống 103ha, chủ yếu là giống lúa PC6. Trong quá trình sản xuất, nông dân gặp không ít khó khăn. Ngay sau khi xuống giống, do ảnh hưởng của đợt rét đậm, rét hại, lúa chết, phải xạ lại giống và tỉa dặm, bù diện tích. Toàn bộ diện tích này nằm trong trà muộn, đến giáp vụ thu hoạch thì bị ảnh hưởng của bọ xít gây hại nên mất mùa. Một phần diện tích bà con tỉa dặm nhưng không trùng giống, do đó, lúa chín không đều, lúc gặt còn nhiều thóc non, thóc lép. Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến nhà nông Khổng Lào tuột mất vụ đông xuân thắng lợi.

Vụ lúa đông xuân năm nay, không chỉ riêng Khổng Lào, các địa phương khác trên địa bàn huyện Phong Thổ cũng gặp rất nhiều khó khăn, lúa bị sâu bệnh hại. Chia sẻ với bà con trước nỗi lo mất mùa, ông Lý Quang Minh - Phó Chủ tịch UBND huyện Phong Thổ cho biết: “Trước những diễn biến thất thường của thời tiết và tình hình sâu bệnh hại, UBND huyện đã chỉ đạo các cơ quan chuyên môn và chính quyền các xã thường xuyên thăm đồng, kịp thời xử lý các loại sâu bệnh. Các trà lúa không đồng đều xen kẽ do ảnh hưởng của đợt rét đậm, rét hại khiến việc xử lý sâu bệnh gặp rất nhiều khó khăn, là điều kiện để ốc bươu vàng, sâu cuốn lá, đạo ôn kéo dài làm ảnh hưởng tới năng suất, sản lượng lúa”. 

Sản xuất vụ đông xuân năm nay thực sự thử thách nhà nông xã Khổng Lào khi sắp tới kỳ thu hoạch, lúa lại bị ảnh hưởng của gió lốc. Nhìn cả cánh đồng lúa sắp đến thời điểm thu hoạch bị gió lốc ngả rạp, bà con không khỏi sót xa. 

Những thất bại trong vụ lúa đông xuân năm nay để lại cho xã Khổng Lào nhiều bài học kinh nghiệm quý trong ứng phó với biến đổi khí hậu, sâu bệnh hại để những vụ lúa sau giành thắng lợi.