Trong sinh hoạt thường nhật của người dân các dân tộc vùng cao Lai Châu, thể thao truyền thống giữ một vị trí đặc biệt. Những trò chơi quen thuộc như: tung còn, đẩy gậy, bắn nỏ hay tù lu không chỉ mang tính giải trí mà còn là sợi dây kết nối cộng đồng, bồi đắp tinh thần đoàn kết và khơi dậy niềm tự hào về văn hóa dân tộc. Chính từ những giá trị này, thể thao truyền thống đã trở thành phần quan trọng của đời sống văn hóa, góp phần duy trì và phát huy bản sắc văn hóa qua nhiều thế hệ.

Tại các bản làng vùng cao, trò chơi dân gian từ lâu đã trở thành một phần không thể tách rời khỏi đời sống tinh thần. Khi xuân về hay trong những ngày hội của bản, không khó để bắt gặp hình ảnh những chàng trai, cô gái người Mông, Thái, Dao, Lự say mê tham gia các trò chơi. Âm thanh rộn rã của tiếng reo hò cổ vũ, không khí sôi nổi của những cuộc tranh tài và tiếng cười giòn tan của bà con đã tạo nên một bức tranh văn hóa sống động, nơi truyền thống và hiện đại hòa quyện một cách tự nhiên.

Bắn nỏ - trò chơi dân gian của đồng bào vùng cao Lai Châu.

Nhận thức rõ vai trò quan trọng của thể thao dân tộc trong đời sống tinh thần, tỉnh Lai Châu đã triển khai nhiều chủ trương nhằm bảo tồn và phát huy giá trị các môn thể thao truyền thống. Ông Trần Văn Công - Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lai Châu cho biết: Tỉnh ủy đã ban hành Nghị quyết số 04-NQ/TU ngày 17/2/2021 về bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của các dân tộc, gắn với phát triển du lịch giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030. Theo đó, ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch được giao tham mưu triển khai các hoạt động bảo tồn và phát huy bản sắc dân tộc thông qua các môn thể thao truyền thống. Đây là một cách để người dân nhận thức rõ rằng hội nhập là cần thiết, nhưng việc gìn giữ những giá trị văn hóa cốt lõi của dân tộc vẫn luôn là nhiệm vụ quan trọng. Với những dụng cụ hết sức đơn giản như: chiếc gậy tre, cây nỏ gỗ, dây thừng hay quả còn rực rỡ sắc màu bà con vùng cao đã tạo nên những trò chơi vừa kịch tính vừa hấp dẫn. Nhờ sự đơn sơ mà gần gũi ấy, các môn thể thao truyền thống không chỉ dễ tiếp cận, mà còn khơi gợi tinh thần thi đua, lòng tự hào dân tộc và sự gắn kết trong cộng đồng.

Đi cà kheo – trò chơi dân gian luôn nhận được sự tham gia của người dân.

Nhiều người tham gia các môn thể thao dân tộc đã bày tỏ niềm phấn khởi khi góp phần giữ gìn nét đẹp truyền thống. Bà Lò Thị Kịn ở bản Chiềng Nưa (xã Lê Lợi) chia sẻ: Người dân trong bản thường xuyên luyện tập môn tung còn để biểu diễn trong các dịp lễ, tết và tham gia hội thi. Việc duy trì trò chơi dân gian không chỉ mang lại niềm vui mà còn khiến bà con tự hào vì được góp phần bảo tồn nét đẹp văn hóa của dân tộc.

Trò chơi kéo co giúp người chơi rèn luyện thể chất, gắn kết cộng đồng. 

Đối với anh Chang A Lử ở xã Sìn Hồ, môn tù lu là niềm tự hào của người Mông. Vì vậy, mỗi dịp tết đến, bà con trong bản lại cung nhau đánh tù lu vừa để rèn luyện sức khỏe, vừa tạo không khí đoàn kết, vui tươi. Anh Lử tâm sự: Các môn thể thao như: đẩy gậy, tung còn, tù lu không chỉ là trò chơi mà còn là tài sản tinh thần quý báu mà thế hệ trước đã gìn giữ và truyền lại, do đó, thế hệ hôm nay có trách nhiệm tiếp tục bảo tồn, duy trì cho các thế hệ sau.

Những trò chơi dân gian này không chỉ rèn luyện sự nhanh nhạy, khéo léo và thể lực của mỗi cá nhân, mà còn bồi đắp tinh thần đoàn kết giữa các dân tộc. Qua mỗi cuộc chơi, từng cử chỉ, từng nụ cười giao lưu giúp bà con thêm gắn kết, hiểu và trân trọng văn hóa của nhau. Thế hệ trẻ khi được tham gia, được chứng kiến lại càng trân quý hơn bản sắc văn hóa gia đình, dòng họ và dân tộc mình.

Lãnh đạo Sở Văn hóa ,Thể thao và Du lịch trao giải cho các vận động viên đạt giải môn đẩy gậy tại Hội thi Thể thao các dân tộc tỉnh Lai Châu năm 2025.

Giữa guồng quay của cuộc sống hội nhập nhập mạnh mẽ, việc bảo tồn các môn thể thao truyền thống chính là cách người dân vùng cao khẳng định bản sắc. Không chỉ đơn thuần là trò chơi, thể thao truyền thống đã trở thành cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa các thế hệ và giữa các cộng đồng dân tộc, qua đó, góp phần xây dựng đời sống tinh thần phong phú; gìn giữ và lưu truyền đến thế hệ mai sau.