Theo Quyết định 85/2010/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 21/12/2010, Trường Tiểu học Lê Lợi thuộc vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, học sinh được ở lại trường để học tập trong tuần do không thể đến trường và trở về nhà trong ngày. Đủ những điều kiện này trường được thực hiện mô hình nuôi ăn bán trú với mức hỗ trợ tiền ăn cho học sinh bán trú, mỗi tháng bằng 40% mức lương tối thiểu chung và được hưởng không quá 9 tháng/năm học/học sinh, tương đương với mức hỗ trợ 460 nghìn đồng/học sinh/tháng và mỗi em được hỗ trợ thêm 15kg gạo/tháng. Với sự quan tâm hỗ trợ của Nhà nước, sau hơn 1 năm miệt mài vận động, tuyên truyền của nhà trường và chính quyền địa phương, năm học 2014 - 2015 nhà trường bắt đầu thực hiện công tác nuôi ăn bán trú với số lượng 22 học sinh. Cô Nguyễn Thị Chi - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Lê Lợi cho biết: “Chính sách của Nhà nước không chỉ tạo sự yên tâm cho học sinh và các bậc phụ huynh mà còn là điều kiện thuận lợi để nhà trường duy trì tỷ lệ chuyên cần, nâng cao chất lượng giáo dục. Đến đầu năm học 2016 – 2017, số học sinh tham gia ăn bán trú tại trường tăng lên 53 em. Tuy nhiên, đến nay, sau khi chế độ bị “cắt”, chúng tôi đang rất lo vì tỷ lệ chuyên cần, chất lượng giáo dục của toàn trường sẽ bị ảnh hưởng lớn”. 

Phụ huynh học sinh Trường Tiểu học Lê Lợi đón con em sau khi tan học.

Cuối năm 2015, sau khi đạt chuẩn quốc gia về nông thôn mới, xã Lê Lợi không còn thuộc diện đặc biệt khó khăn. Điều này là niềm vui chung đối với xã nhưng lại đưa học sinh của trường vào diện không được hưởng trợ cấp theo Nghị định 116/2016/NĐ-CP ngày 18/7/2016 của Chính phủ quy định về chính sách hỗ trợ học sinh và trường phổ thông ở xã, thôn đặc biệt khó khăn. Việc nuôi ăn bán trú của nhà trường chính thức dừng từ đầu tháng 10/2016 (sau hơn 1 tháng thực hiện trong năm học mới). Thông tin này cũng đồng thời là một cú sốc đối với các bậc phụ huynh, đặc biệt là với những gia đình thuộc diện hộ nghèo, nhà xa trường bởi con, em họ có thể sẽ phải nghỉ học giữa chừng. Nhiều phụ huynh mong muốn nhà trường và chính quyền sớm có hướng giải quyết vì trên thực tế việc đi đến trường và trở về nhà trong ngày của con em họ rất khó khăn nếu bố mẹ đưa đón một ngày 2 buổi thì phải mất 8 lượt cả đi, về, ảnh hưởng đến việc làm ăn của gia đình. Giải pháp tình thế nhà trường đang áp dụng là vẫn tổ chức nuôi ăn bán trú nhưng theo hình thức dân nuôi, mỗi em học sinh có nhu cầu ăn, ở bán trú tại trường sẽ phải đóng 100 nghìn đồng/tuần. Tuy nhiên, đây là giải pháp chưa bền vững bởi với bình quân thu nhập đầu người cả xã còn thấp (13,6 triệu đồng/người/năm) thì không phải gia đình nào cũng có điều kiện duy trì ăn bán trú cho con em mình trong suốt năm học và những năm học tiếp theo. Đến nay, đã có 30 học sinh tham gia hình thức này, các em còn lại một phần mang cơm trưa đến trường ăn, hoặc bố mẹ đón về nhà. Các em mang cơm trưa đến trường ăn vẫn được nhà trường tạo điều kiện nghỉ trưa ngay tại các phòng bán trú các em đã ở trước đây.

Với 3 bản xa trường học nhất (từ 5 - 7km) là: bản Chợ, Chiềng Lè và bản Chang, dù mđường giao thông đã thuận lợi nhưng khoảng cách trên với đặc thù giao thông miền núi vẫn là những thử thách rất lớn đối với những đôi chân bé nhỏ của học sinh nơi đây. Nếu trước đây khi nhà trường còn thực hiện nuôi ăn bán trú, đến chiều thứ 6 hàng tuần, các em được bố mẹ đón về nhà chơi ngày cuối tuần, thì giờ đây sau khi kết thúc tiết học cuối cùng, nhiều em phải tự đi về nhà. Tính ra nếu các em về nhà ăn cơm buổi trưa và học hai buổi một ngày thì những đôi chân bé nhỏ kia phải dện lên mặt đường đến 28km mỗi ngày.

Khi được hỏi sao không đợi bố mẹ đến đón, nhiều em cho biết bố mẹ bận đi làm nên không thể đón được. Có mặt tại sân trường khi trời đã nhá nhem tối, tôi vẫn thấy em Điêu Thị Vân (lớp 3A) tha thẩn bên gốc cây, bồn hoa dù sương đêm đã lan dần đến đầu phố núi. Vân cho biết: “Nhà em ở bản Chang, từ khi không còn được hỗ trợ nuôi ăn bán trú, hàng ngày, bố mẹ phải chuẩn bị cơm trưa cho em mang đến lớp. Buổi chiều bố đến đón. Hôm nay chắc bố bận nên đến đón muộn”. Khi bóng tối đã phủ đen những mái tôn đỏ của ngôi trường, anh Điêu Văn Chiếu (bố của Vân) mới hớt hải phóng chiếc xe máy cũ kỹ đến cổng trường đón con gái mình. Anh Chiếu cho biết: “Vì lo lắng an toàn cho con nên hàng ngày tôi luôn cố gắng sắp xếp công việc đưa đón con buổi sáng và chiều. Nhưng nhiều lúc không chủ động được thời gian để đón con làm tôi rất lo lắng, thương con nhưng biết làm sao. Chế độ của Nhà nước không còn, mình phải chịu…”. 

Việc đóng tiền ăn hàng tuần hay mang cơm ăn trưa của các em học sinh tại trường chỉ là hướng giải quyết trước mắt, không ai chắc chắn các gia đình có thể duy trì đóng hơn 400 nghìn tiền ăn/tháng cho con em hay đưa đón thường xuyên. Và điều đó khiến Ban Giám hiệu nhà trường không dám chắc về chất lượng giáo dục trong năm học này. Mong rằng, các cấp, ngành sớm có hướng giải quyết phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương, giúp đỡ nhà trường làm tốt công tác dạy và học.