Trước đây, người dân xã Khun Há chủ yếu trồng ngô, lúa nương năng suất thấp, thu nhập bấp bênh. Việc phát rừng làm nương diễn ra phổ biến, ảnh hưởng đến diện tích rừng đầu nguồn. Để thay đổi tập quán canh tác, chính quyền xã vận động người dân trồng cây dược liệu dưới tán rừng vừa có giá trị kinh tế cao, lại phù hợp với khí hậu và điều kiện thổ nhưỡng của địa phương. 

Người dân xã Khun Há thu hoạch thảo quả.

Xã Khun Há hiện có hơn 8.800ha rừng, trong đó 480ha được trồng cây dược liệu dưới tán rừng. Các loại cây chủ lực gồm 440ha thảo quả, 29ha sâm Lai Châu, 12ha sa nhân và 0,5ha bảy lá một hoa. Nhờ khí hậu mát mẻ, đất đai màu mỡ, các loại cây dược liệu sinh trưởng tốt, năng suất ổn định, mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Hằng năm, bà con trong xã thu khoảng 110 tấn thảo quả và 3 tấn sa nhân, với giá bán trung bình 150.000 đồng/kg. Nguồn tiêu thụ chủ yếu thông qua thương lái tại địa phương và các vùng lân cận như xã Bình Lư, tỉnh Lào Cai. Còn các cây dược liệu khác đang sinh trưởng, phát triển tốt, hứa hẹn mang lại thu nhập cao cho người dân.

Sau thu hoạch thảo quả, bà con tích cực chăm sóc, chuẩn bị cho vụ sau.

Với sản lượng ổn định và giá trị cao, cây dược liệu giúp nhiều hộ dân có thu nhập gấp nhiều lần so với trồng ngô, lúa trước đây. Trung bình mỗi ha dược liệu mang lại doanh thu từ 80 - 200 triệu đồng/năm, tùy loại cây và điều kiện chăm sóc.

Gia đình anh Cứ A Nhà ở bản Lao Chải 1 là một trong những hộ tiêu biểu trong trong trồng cây thảo quả (gần 1ha). Trước đây, anh Nhà chỉ trồng ngô nhưng năng suất thấp. Từ khi chuyển sang trồng thảo quả, kinh tế gia đình khấm khá hơn, cuộc sống bớt vất vả.

Không chỉ gia đình anh Nhà, bản Lao Chải 1 hiện có 47 hộ trồng cây dược liệu dưới tán rừng với tổng diện tích gần 50ha, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế và bảo vệ rừng.

Trong qua trình trồng cây dược liệu, người dân trong xã chủ động học hỏi kỹ thuật, áp dụng phương pháp chăm sóc phù hợp để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm. Nhiều hộ cải tạo diện tích trồng, kết hợp trồng xen canh hoặc trồng phủ xanh đất trống, đồi núi trọc. Qua đó, hiệu quả sử dụng đất được nâng lên, góp phần cải thiện môi trường sinh thái và tăng tỷ lệ che phủ rừng trên địa bàn.

Để giúp bà con nắm vững quy trình canh tác, giảm chi phí, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. xã Khun Há đặc biệt quan tâm đến việc hướng dẫn người dân trồng, chăm sóc cây dược liệu đúng kỹ thuật. Chính quyền xã thường xuyên phối hợp với các cơ quan chuyên môn tổ chức các lớp tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật trồng, chăm sóc, thu hoạch và bảo quản sản phẩm. 

Xã Khun Há cũng đang từng bước kết hợp phát triển vùng dược liệu với du lịch sinh thái cộng đồng. Đây là hướng đi mới nhằm đa dạng hóa nguồn thu, vừa khai thác lợi thế tự nhiên, vừa bảo tồn văn hóa bản địa. Xã khuyến khích các bản tổ chức Tour du lịch trải nghiệm mùa thu hoạch thảo quả, mùa hái sa nhân, kết hợp thưởng thức ẩm thực từ dược liệu như: trà thảo mộc, rượu sâm, mật ong, thảo quả… Góp phần quảng bá hình ảnh địa phương, giới thiệu sản phẩm đặc trưng tới du khách trong và ngoài tỉnh.

Trồng cây dược liệu dưới tán rừng ở Khun Há mang lại hiệu quả kép: tăng thu nhập cho người dân, góp phần bảo vệ môi trường sinh thái. Khi rừng được giữ gìn, nguồn nước ổn định, khí hậu điều hòa, đời sống người dân từng bước được cải thiện. Ý thức bảo vệ rừng của cộng đồng nâng cao rõ rệt, tình trạng khai thác trái phép và đốt nương làm rẫy giảm mạnh trong nhiều năm qua.

Cây sâm Lai Châu được xã Khun Há đẩy mạnh trồng, nhằm từng bước nâng cao giá trị cây dược liệu của địa phương.

Việc phát triển cây dược liệu dưới tán rừng ở Khun Há là chứng minh rõ nét cho sự gắn kết hài hòa giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường. Từ đó, từng bước đưa xã Khun Há vươn lên trở thành địa phương phát triển kinh tế rừng bền vững.