Lò phản ứng hạt nhân Arak của Iran. (Ảnh: AFP)

Sáng 8/7, ông Kamalvandi đã bất ngờ thông báo Iran sẽ cắt giảm sâu hơn các cam kết trong bản thỏa thuận hạt nhân lịch sử ký kết với các cường quốc năm 2015 – hay còn được biết đến với tên gọi Bản kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA).  Phát ngôn viên AEOI nêu rõ, việc làm giàu urani ở mức độ 20% đối với Iran vào thời điểm hiện tại là không cần thiết, song nếu cần thì Iran hoàn toàn có thể làm được điều này. “Khi chúng tôi bỏ qua giới hạn 3,67% thì chúng tôi không gặp phải trở ngại hay vấn đề gì trong hành động này” – ông Kamalvandi tuyên bố.

Qua đó, phát ngôn viên AEOI kêu gọi các nước châu Âu tham gia ký kết JPCOA cần nhanh chóng hành động để thực thi các cam kết đã đưa ra bởi Iran sẽ tiếp tục cắt giảm cam kết trong thỏa thuận hạt nhân cho tới khi nào thu lại được “thành quả”.

Ngay trong ngày 8/7, IAEA đã công bố báo cáo liên quan tới tuyên bố mới nhất của Iran, xác nhận rằng nước Cộng hòa Hồi giáo này đã làm giàu urani vượt ngưỡng 3,67% quy định trong JCPOA.

Hãng tin Reuters dẫn lời một phát ngôn viên IAEA cho biết, trong ngày 8/7, Tổng Giám đốc cơ quan này – ôngYukiya Amano đã thông báo cho ban lãnh đạo IAEA về việc Iran đã làm giàu urani vượt ngưỡng 3,67% U-235. U-235, tức urani 235, là một đồng vị đặc biệt chỉ chiếm khoảng 0,7% lượng urani được đào lên khỏi mặt đất song có thể được sử dụng để cung cấp năng lượng cho các lò phản ứng hạt nhân và bom.

Reuters cũng trích nội dung một báo cáo của IAEA gửi tới các nước thành viên cho biết, cơ quan này đã xác minh mức độ làm giàu urani bằng cách sử dụng máy theo dõi trực tuyến và các mẫu phẩm cũng đã được đi mang đi phân tích vào ngày 8/7.

Báo cáo của IAEA không nêu cụ thể Iran đã làm giàu urani ở mức độ tinh khiết là bao nhiêu, ngoài việc lưu ý rằng mức độ làm giàu urani của nước Cộng hòa Hồi giáo này đã vượt quá giới hạn 3,67%. Tuy nhiên, IAEA cũng cho biết, Iran đã thông báo cho cơ quan này rằng, mức làm giàu urani của nước này vào khoảng 4,5% và con số này được đưa ra dựa trên đánh giá của nhà điều hành.

Phản ứng của các nước

Trong một tuyên bố đưa ra ngày 8/7, một trong 5 nước tham gia ký kết JCPOA với Iran năm 2015 là Đức nhấn mạnh Tehran cần tôn trọng các cam kết trong bản thỏa thuận hạt nhân lịch sử. Phát biểu trong cuộc họp báo thường kỳ ở Berlin (Đức), một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Đức nhấn mạnh: “Rõ ràng rằng bóng đang nằm ở phía sân của Iran. Chúng tôi muốn bảo toàn bản thỏa thuận. Để thực hiện được điều này thì đòi hỏi sự tuân thủ của các bên”.

Cùng ngày, phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov cũng bày tỏ quan ngại trước việc Iran nâng mức làm giàu urani, đồng thời khẳng định mục tiêu của Moscow là tiếp tục theo đuổi tiến trình đối thoại và giải pháp ngoại giao cho vấn đề Iran. Bên cạnh đó, ông Peskov cũng tuyên bố lập trường rõ ràng của Nga nhằm tiếp tục ủng hộ bản thỏa thuận hạt nhân lịch sử được Iran và các cường quốc ký kết năm 2015. Theo quan điểm của phát ngôn viên trên thì việc Iran đưa ra tuyên bố phá vỡ giới hạn làm giàu urani chính là một trong những “hậu quả” của việc Mỹ rút khỏi bản thỏa thuận hạt nhân.

Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres kêu gọi Iran tiếp tục tuân thủ các cam kết trong JCPOA. (Ảnh: Time Magazine)

Ngày 8/7, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng cũng đề cập tới chính sách gây áp lực tối đa của Mỹ nhằm vào Iran và xem đây chính là nguyên nhân dẫn tới tuyên bố mới nhất của Iran liên quan tới các hoạt động phát triển hạt nhân.

Trong cuộc gặp gỡ phóng viên, ngày 8/7, phát ngôn viên Liên minh châu Âu (EU) Maja Kocijancic đã bày tỏ “sự quan ngại đặc biệt” trước kế hoạch nâng mức làm giàu urani của Iran, đồng thời kêu gọi nước này “chấm dứt và đảo ngược” mọi hành động trái với tinh thần của bản thỏa thuận hạt nhân lịch sử. EU sẽ chờ đợi báo cáo từ IAEA và tham vấn các bên còn lại ký kết JCPOA trước khi quyết định về các bước đi tiếp theo.

Phát biểu tại một sự kiện ở Washington, ngày 8/7, Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence đã chỉ trích việc Iran tuyên bố vượt mức làm giàu urani theo tinh thần của bản thỏa thuận hạt nhân năm 2015, đồng thời cảnh báo thêm rằng nước Cộng hòa Hồi giáo này đang gia tăng các hoạt động gây bất ổn và bạo lực ở Trung Đông.

Ông Pence cho biết, trong thời gian tới Mỹ sẽ tiếp tục theo đuổi chiến dịch gây sức ép lên nền kinh tế Iran và sẽ không cho phép nước này sở hữu vũ khí hạt nhân. Nhà lãnh đạo này cảnh báo Iran không nên nhầm lẫn giữa thái độ kiên nhẫn của Mỹ với nhận định rằng Mỹ thiếu giải pháp trong vấn đề Iran. Mỹ hy vọng vào kịch bản tốt nhất, song cũng duy trì quân đội trong trạng thái sẵn sàng để có thể bảo vệ các lợi ích và các công dân của Mỹ trong khu vực.

Ngày 8/7, Phó phát ngôn viên của Tổng thư ký Liên hợp quốc Farhan Haq bày tỏ quan điểm cho rằng, việc Iran phá vỡ hạn mức làm giàu urani sẽ không thể giúp bảo toàn được JCPOA cũng như không thể bảo đảm được các lợi ích kinh tế cho người dân Iran. Phát ngôn viên này dẫn lời của Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres kêu gọi Iran tiếp tục tuân thủ mọi cam kết đã đưa ra trong bản thỏa thuận hạt nhân lịch sử, đồng thời hối thúc các bên ký kết văn kiện này tiếp tục tìm kiếm giải pháp để giúp Iran vượt qua những thách thức lớn lao đang gặp phải./.