Theo điều tra năm 2007, tỉnh ta có 342 hộ, 1.954 khẩu sống du canh, du cư thuộc diện thụ hưởng chính sách. 100% là người dân tộc La Hủ, sinh sống rải rác hoặc thành từng “chòm” nhỏ ở các xã: Ka Lăng, Pa Ủ, Pa Vệ Sủ, Bum Tở, Mường Tè, Thu Lũm của huyện Mường Tè. Tình trạng du canh, du cư tự do đã trở thành một trong những nguyên nhân ảnh hưởng đến sự suy thoái nhanh chóng của môi trường, gây ảnh hưởng lớn đến đời sống kinh tế- xã hội và an ninh trật tự ở địa phương. Bên cạnh đó, đời sống của các hộ dân di cư tự do gặp rất nhiều khó khăn, tỷ lệ nghèo đói cao, mỗi năm thiếu đói từ 3 đến 5 tháng; hạ tầng cơ sở thấp kém, giao thông đến các “chòm” dân cư chủ yếu là đường mòn. Nghèo đói và biệt lập là hình ảnh dễ nhận thấy nhất đối với các hộ dân trước khi thực hiện định canh, định cư.

Tổ công tác Đồn Biên phòng 311 Ka Lăng giúp Nhân dân bản Tá Bạ dọn vệ sinh xung quanh bản.

Xác định triển khai thực hiện Quyết định 33/2007/QĐ-TTg là đòn bẩy giúp đồng bào dân tộc thiểu số ĐCĐC ổn định cuộc sống, UBND tỉnh đã ban hành 18 văn bản chỉ đạo, điều hành (các sở, ban ngành liên quan cũng ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện chính sách). Đồng thời, giao cho Ban Dân tộc là cơ quan thường trực, có trách nhiệm chủ trì, phối hợp với các Sở: Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng các sở ngành liên quan của tỉnh tham mưu giúp UBND tỉnh triển khai chính sách đảm bảo hiệu quả, đúng các quy định. Đồng thời, giao UBND huyện Mường Tè làm chủ đầu tư, chịu trách nhiệm trực tiếp và toàn diện kết quả của chính sách.

Trên cơ sở đó, đã quy hoạch sắp xếp cho 309 hộ/342 hộ du canh, du cư vào 5 dự án ĐCĐC tập trung và 97 hộ vào các điểm ĐCĐC xen ghép. Bao gồm, Dự án ĐCĐC Tá Bạ, xã Ka Lăng (nay là xã Tá Pạ) quy hoạch sắp xếp 85 hộ, 473 khẩu; Dự án ĐCĐC Nậm Pặm, xã Mường Tè quy hoạch sắp xếp 32 hộ, 176 khẩu; Dự án ĐCĐC Hà Xi, xã Pa Ủ quy hoạch sắp xếp 46 hộ, 243 khẩu; Dự án ĐCĐC The La Cò (nay là bản Là Si), xã Thu Lũm quy hoạch sắp xếp 43 hộ, 223 khẩu; Dự án ĐCĐC Dền Thàng, xã Pa Vệ Sủ quy hoạch sắp xếp 39 hộ, 249 khẩu.

Công tác xây dựng, phê duyệt và thực hiện các Dự án được thực hiện theo đúng quy định, đảm bảo ý kiến tham gia của các Bộ, ngành Trung ương trước khi phê duyệt (UBND tỉnh đã 2 lần xin ý kiến tham gia của Ban Dân tộc Trung ương và 1 lần xin ý kiến tham gia của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Văn phòng Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn). Công tác lồng ghép vốn thực hiện chính sách cũng được coi trọng, từ năm 2008 đến 2015 đã thực hiện lồng ghép 120.930 triệu đồng (chiếm trên 50% tổng kinh phí) từ các nguồn vốn thuộc chương trình 120 và các chương trình khác. Trong quá trình rà soát đối tượng, xây dựng các dự án ĐCĐC, các cấp, các ngành liên quan thường xuyên xuống cơ sở, gặp trực tiếp đối tượng du canh, du cư sinh sống tại các “chòm” bản để tuyên truyền, phổ biến chính sách, vận động, ký cam kết thực hiện ĐCĐC.

Ông Lỳ Ló Hừ - Phó Chủ tịch UBND xã Tá Pạ, huyện Mường Tè cho biết: “Thực hiện Quyết định 33/2007/QĐ-TTg, điểm ĐCĐC Tá Bạ (xã Tá Pạ) được đầu tư 41.657 triệu đồng (trong đó nguồn vốn giao thực hiện chính sách là 37.428 triệu đồng). Tổng kinh phí đã bố trí đến năm 2015 là: 68.929 triệu đồng. Từ nguồn vốn trên đã đầu tư 6 dự án: 2 dự án về giao thông, thủy lợi: 1 dự án, nước sinh hoạt: 1 dự án, lớp học: 1 dự án, hỗ trợ san nền nhà và di chuyển dân; đã thực hiện sắp xếp ổn định tại điểm ĐCĐC Tá Pạ 94 hộ, 574 khẩu, đạt 110,58% tổng số hộ so với quy hoạch được duyệt. Hiện tại khu vực ĐCĐC Tá Bạ được chọn làm trung tâm của xã Tá Pạ. Cùng với các nguồn vốn khác đã thực hiện đầu tư cơ bản đồng bộ các công trình cơ sở hạ tầng. Nhờ đó, cuộc sống của những hộ đồng bào dân tộc La Hủ nơi đây đã thật sự đổi thay. Điện lưới quốc gia kéo về tận xã, mạng điện thoại di động, Internet được phủ sóng trên diện rộng, Một thời nghèo khó luôn chật vật với cái ăn, cái mặc của bà con giờ đã thành dĩ vãng. Bà con được sống trong những ngôi nhà mới khang trang, kiên cố thay cho những “túp lều” dột, xiêu vẹo ngày nào. Gần 40% số hộ dân trong điểm ĐCĐC đã có ti vi, xe máy phục vụ nhu cầu sinh hoạt của gia đình. Đồng bào La Hủ mang ơn Đảng rất nhiều”.

Tìm hiểu chúng tôi được biết, từ năm 2008 – 2015, tổng kinh phí giao thực hiện chính sách theo Quyết định 33/2007/QĐ-TTg của tỉnh ta là 224.918 triệu đồng. Trong đó, nguồn vốn giao thực hiện chính sách: 104.440 triệu đồng (trong đó nguồn vốn đầu tư phát triển giao 94.440 triệu đồng, nguồn vốn sự nghiệp giao 10.000 triệu đồng). Lũy kế giá trị giải ngân đến 30/6/2015 là: 75.350 triệu đồng, đạt 72,1% kế hoạch. Nguồn vốn lồng ghép từ các chương trình khác: 120.478 triệu đồng. Lũy kế giá trị giải ngân đến 30/6/2015 là 119.442 triệu đồng, đạt 99,1% kế hoạch. Đến hết tháng 6/2015, đã thực hiện sắp xếp ổn định cho 297 hộ, 1.549 khẩu, đạt 86,8% quy hoạch. Đầu tư hoàn thiện 1 điểm ĐCĐC - điểm ĐCĐC Tá Bạ, xã Tá Pạ.

Theo đánh giá của UBND tỉnh, trong 8 năm thực hiện Quyết định 33/2007/QĐ-TTg ngày 5/3/2007 của Thủ tướng Chính phủ về Chính sách hỗ trợ di dân thực hiện ĐCĐC cho đồng bào DTTS, mặc dù vẫn còn tiêu chí chưa đạt song việc đầu tư các điểm ĐCĐC không chỉ giúp các hộ dân thuộc diện thụ hưởng chính sách mà còn góp phần tạo điều kiện phát triển kinh tế - xã hội cho cả khu vực; góp phần quan trọng sắp xếp ổn định dân cư khu vực giáp biên giới. Điều đáng nói là đã làm thay đổi cơ bản nhận thức của đồng bào dân tộc La Hủ về tập quán sinh hoạt, sản xuất, từ du canh, du cư đến ĐCĐC. Dân tộc La Hủ có nhiều điều kiện để phát triển kinh tế, học tập, giao lưu văn hóa với các dân tộc khác và thực hiện xóa đói giảm nghèo. Đây cũng là tiền đề quan trọng góp phần tăng cường khối đại đoàn kết giữa các dân tộc trong vùng. Củng cố vững chắc lòng tin của người dân vào chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước; ổn định anh ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội khu vực biên giới, đặc biệt góp phần quan trọng bảo vệ nguồn tài nguyên rừng, nhất là khu vực rừng phòng hộ sông Đà; nâng cao hiệu quả thực hiện các chính sách đối với người dân tộc La Hủ trong giai đoạn tiếp theo.