Chuyến công tác mới đây tại bản Sểnh Sảng A, xã Dào San, huyện Phong Thổ, chúng tôi có dịp ghé thăm gia đình anh Vàng A Vư - một trong những gia đình tiêu biểu trong phát triển kinh tế của bản. Anh Vư chia sẻ, những năm qua, nhờ được Đảng, nhà nước quan tâm hỗ trợ kinh phí khai hoang ruộng, giống cây trồng vật nuôi, làm đường giao thông, bể nước sinh hoạt... Đặc biệt, được tham gia các lớp tập huấn do huyện, xã tổ chức về ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, đưa các cây trồng vật nuôi có giá trị kinh tế cao vào nuôi trồng… chúng tôi có điều kiện và kinh nghiệm phát triển kinh tế - xóa đói giảm nghèo. Hiện nay, gia đình tôi đầu tư đầy đủ các loại máy cày, bừa, xát gạo, quạt thóc... để phục vụ sản xuất nông nghiệp. Việc chủ động đưa cơ giới hóa vào sản xuất không chỉ giúp gia đình tôi giảm nhiều công lao động mà còn nâng cao năng suất, tăng thu nhập trên cùng diện tích canh tác. Nếu như 3 năm về trước, trên cùng diện tích đất cấy lúa của gia đình, tôi chỉ thu về hơn chục bao thóc, thì nay ít nhất cũng được 35 bao, có năm còn được 40 bao. Các phụ phẩm dư thừa từ máy xát gạo tôi đầu tư chăn nuôi lợn, gà, ngan Pháp và trồng thêm gần 100 chậu địa lan… phục vụ sinh hoạt gia đình và bán ra thị trường. Ngoài ra, tôi còn đầu tư thêm tủ lạnh cỡ lớn để bán các mặt hàng tạp hóa và đồ đông lạnh cho bà con trong bản… Nhờ số tiền tích cóp từ chăn nuôi, mở hàng tập hóa, tôi đã có điều kiện làm ngôi nhà gỗ 4 gian mái lợp ngói proximăng, mua thêm ti vi, xe máy và nhiều vật dụng sinh hoạt khác, chăm lo cho các con ăn học...

Trong câu chuyện với anh chúng tôi còn nghe anh nói, tôi sinh được 2 người con nhưng nghe cán bộ xã tuyên truyền tôi sẽ chỉ dừng lại ở 2 con để chăm sóc con cho tốt, sinh nhiều vừa khổ mình, khổ con. Mới gần 30 tuổi nhưng nhìn cơ ngơi của gia đình anh, suy nghĩ của anh chúng tôi tin anh sẽ còn phát triển hơn nữa, trở thành tấm gương sáng để bà con trong bản học tập và làm theo.

Tỉnh Lai Châu có trên 45 vạn người với 20 dân tộc anh em cùng sinh sống. Trong đó, dân tộc Mông chiếm 18.797 hộ, 105.505 khẩu, bằng 24% tổng dân số toàn tỉnh. Đồng bào dân tộc Mông sinh sống ở 67/108 xã, phường, thị trấn, phân bổ ở 8 huyện, thành phố. Thực hiện Chỉ thị số 45-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương khoá VII về một số công tác ở vùng dân tộc Mông, tỉnh Lai Châu xác định bốn vấn đề cần quan tâm ở vùng dân tộc thiểu số, trong đó có vùng đồng bào Mông, đó là: hạ tầng thiết yếu và giao thông, điện nước sinh hoạt; vấn đề cán bộ người Mông trong hệ thống chính trị; hoạt động tôn giáo; chăm lo đời sống kinh tế - xã hội, giảm nghèo bền vững.

Nhờ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước người dân bản Sểnh Sảng A, xã Dào San, huyện Phong Thổ được sử dụng nước sạch sinh hoạt.

Theo đó, cấp ủy, chính quyền các cấp đã quan tâm, thực hiện các chủ trương, chính sách đối với đồng bào các dân tộc thiểu số nói chung và đồng bào dân tộc Mông nói riêng. Cùng với sự hỗ trợ của Trung ương, tỉnh đã ưu tiên nguồn ngân sách địa phương và các nguồn lực khác, lồng ghép thực hiện các chương trình, dự án, chính sách trên địa bàn. Trong đó, chủ lực là chính sách hỗ trợ đất sản xuất, đất ở, nhà ở, nước sinh hoạt cho hộ đồng bào dân tộc thiểu số nói chung, đồng bào dân tộc Mông nói riêng. Ngoài ra, các Chương trình 135, 167, 30a… hỗ trợ sản xuất, xây dựng cơ sở hạ tầng; nâng cao năng lực cho cán bộ cơ sở và cộng đồng, duy tu bảo dưỡng các công trình hạ tầng cơ sở… tạo điều kiện cho đồng bào Mông phát triển kinh tế - xã hội.

Các ngành chức năng, địa phương cũng đẩy mạnh tuyên truyền, vận động đồng bào Mông tận dụng điều kiện về khí hậu, đất đai đưa các giống cây, con mới về nuôi trồng. Đến nay, diện tích ngô, lúa nương đã giảm mạnh, thay thế bằng các loại cây trồng hiệu quả hơn như: su su, sơn tra, thảo quả, trồng rừng, cây dược liệu, chè. Nhờ đó, đời sống của đồng bào dân tộc Mông có nhiều chuyển biến tích cực, kinh tế nông, lâm nghiệp từng bước phát triển, bà con chú trọng đẩy mạnh thâm canh tăng vụ, sản xuất cây trồng, vật nuôi có chất lượng. Đời sống vật chất, tinh thần ngày càng được nâng lên, xuất hiện nhiều mô hình sản xuất mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc Mông sinh sống được tỉnh quan tâm triển khai quyết liệt. Đến nay, hệ thống giao thông, thủy lợi, điện thắp sáng, nước sinh hoạt, trạm y tế, nhà văn hóa cộng đồng... từng bước đầu tư, hoàn thiện. 100% số xã có điện lưới quốc gia, có đường giao thông đến trung tâm xã, có trạm y tế và nhà văn hóa. Hơn 93% số hộ được dùng điện, 90% số thôn, bản có nhà sinh hoạt cộng đồng...

Chế độ chính sách về giáo dục trong vùng đồng bào dân tộc Mông được thực hiện đầy đủ. Tỷ lệ trẻ em đến trường ở các cấp học tăng dần qua từng năm, hệ thống trường lớp, quy mô học sinh tương đối ổn định, chất lượng giáo dục được nâng lên. 100% xã, phường, thị trấn được công nhận và duy trì kết quả phổ cập. Việc mở rộng, nâng cấp quy mô trường lớp học tạo điều kiện thuận lợi cho con em đồng bào dân tộc Mông được đi học. 100% trẻ em dân tộc Mông nói được tiếng Việt trước khi vào lớp 1. Hằng năm nhiều học sinh dân tộc Mông tốt nghiệp các trường chuyên nghiệp được tỉnh quan tâm bố trí công việc theo đúng chuyên ngành đào tạo. Tính từ năm 2004 đến nay đã tuyển sinh, đào tạo nghề cho 84.900 người, trong đó, có 15.282 người là đồng bào dân tộc Mông.

Hoạt động văn hóa, văn nghệ mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc Mông được giữ gìn và phát huy. Hiện nay, tỉnh đang đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia đối với Lễ hội Gầu Tào cua dân tộc Mông. Định kỳ 1 năm 1 lần tổ chức Ngày Hội văn hóa thể thao các dân tộc, thu hút đông đảo đồng bào Mông tham gia. Hàng năm tổ chức trên 80 buổi biểu diễn nghệ thuật, 60 buổi tuyên truyền các chủ trơng của Đảng, chính sách của Nhà nước lồng ghép đến các bản vùng sâu, vùng xa biên giới, vùng có đồng bào dân tộc Mông sinh sống với các hình thức tuyên truyền phong phú, đa dạng, thiết thực; triển khai thực hiện chính sách hỗ trợ văn hóa thông tin cơ sở, trợ giúp pháp lý, nâng cao nhận thức pháp luật cho người Mông. Thực hiện tốt quy ước, hương ước, phát huy sức mạnh đại đoàn kết trong vùng đồng bào dân tộc Mông. Phát huy vài trò, già làng, trưởng dòng họ, người có uy tín trong cộng đồng người Mông.

Ngoài ra, tỉnh cũng quan tâm công tác chăm sóc sức khỏe Nhân dân vùng đồng bào dân tộc Mông. Mỗi bản đồng bào dân tộc Mông có 1 cán bộ y tế thôn, bản phụ trách việc chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân. Tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng giảm đáng kể; 100% đồng bào dân tộc Mông được cấp miễn phí thẻ bảo hiểm y tế.

Công tác điều động, tăng cường cán bộ là người dân tộc Mông đến công tác tại các xã vùng đồng bào dân tộc Mông, nhất là ở 20 xã trọng yếu được thực hện hiệu quả. Đến nay, 100% số xã có từ 30% dân số là người dân tộc Mông sinh sống được bố trí ít nhất 1 lãnh đạo là người Mông giữ chức danh lãnh đạo. Công tác phát triển tổ chức Đảng được thực hiện đồng bộ gắn với công tác kết nạp đảng viên. Nếu như năm 2004, toàn tỉnh có 9.129 đảng viên, trong đó có 710 đảng viên là người dân tộc Mông (20 xã trọng yếu chưa có đảng viên và Chi bộ) thì đến nay, toàn tỉnh có 28.054 đảng viên, trong đó có 2.104 đảng viên là người dân tộc Mông. 100% thôn, bản có chi bộ độc lập. Có 245/245 bản thuộc 20 xã địa bàn trọng yếu của tỉnh có chi bộ độc lập với 3.155 đảng viên, trong đó có 622 đảng viên là đồng bào dân tộc Mông...

Cơ sở hạ tầng, kinh tế - xã hội phát triển, đời sống của bà con dân tộc Mông được nâng cao về cả vật chất lẫn tinh thần. An ninh - quốc phòng quân sự địa phương được đảm bảo... Từng bước thu hẹp khoảng cách giữa đồng bào dân tộc Mông với các vùng miền, dân tộc khác; đồng bào Mông sống hòa nhập với cộng đồng các dân tộc thiểu số trong tỉnh, góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc.