Thuở trước, những người đóng thuyền trên sông Đà chủ yếu sản xuất ra loại thuyền độc mộc. Những chiếc thuyền chắc chắn được tạo ra từ các thân cây gỗ lớn sau đó người thợ khéo léo bào, chế tác thành con thuyền và tạo lòng thuyền sao cho vừa đủ độ cân đối để băng thác, vượt ghềnh mà không chông chênh, có độ an toàn cao cho người lái thuyền. Đến nay, khi con sông Đà đã được chinh phục, tạo ra nguồn điện năng vô hạn, làm giàu cho Tổ quốc nói chung, tỉnh ta nói riêng, mực nước dâng lên tạo nguồn thủy sản lớn thì những chiếc thuyền được đóng có kích cỡ lớn hơn và được chế tác bằng sắt tỉ mẩn, công phu.

Nhân công cơ sở thuyền sắt của gia đình ông Lò Nguyên Nhân ở bản Cang (xã Mường Mô) đóng thuyền.

Cơ sở đóng thuyền sắt của gia đình anh Lò Quyết Bằng ở xã Mường Mô (huyện Nậm Nhùn) là một trong những cơ sở được nhiều khách hàng tìm đến. Anh Bằng cho biết: “Mình gắn bó với nghề làm thuyền sắt đến nay đã được 8 năm. Thuyền làm bằng sắt thuận lợi hơn các loại thuyền làm từ nguyên vật liệu khác bởi sự chắc, bền và đảm bảo an toàn khi vận chuyển trên sông. Hiện cơ sở của mình nhận làm các loại thuyền dài từ 5 – 40m có sức chứa từ 5 tạ - 100 tấn. Tùy vào nhu cầu đặt của khách hàng mà tính giá thuyền (thuyền lớn có thể đến 100 triệu đồng), song phần lớn giá cả dao động từ 15 – 30 triệu đồng. Trung bình 1 tuần, 3 nhân công tại cơ sở làm xong 1 thuyền. Hiện nay mình được biết ở huyện Nậm Nhùn đang có 4 cơ sở làm thuyền sắt. Riêng nhà mình có 3 cơ sở ở huyện: Nậm Nhùn, Than Uyên và Mường Tè, tạo công ăn việc làm cho 13 nhân công với mức thu nhập ổn định 5 – 7 triệu đồng/tháng”.

Cũng theo anh Bằng, hiện nay cơ sở có việc làm ổn định, không phải lo đầu ra sản phẩm bởi đánh bắt thủy sản đang tạo ra những cơ hội mới cho phát triển kinh tế của huyện. Tuy nhiên một trong những khó khăn của cơ sở hiện nay là vấn đề vận chuyển nguyên vật liệu từ tỉnh Sơn La đến huyện Nậm Nhùn. Giá thành vận chuyển đã tác động đến chi phí mua thuyền của người dân.

Dọc bờ sông Đà, những chiếc thuyền nằm trải dài, san sát bên bờ sông gợi ra trước mắt chúng tôi cảnh làng chài trù phú với những ngư dân thuần hậu, chất phác. Trên khu nhà dân thuộc bản Cang (xã Mường Mô, huyện Nậm Nhùn), một tốp người đang trải tôn ra cắt để tạo mái che cho thuyền. Tìm hiểu chúng tôi được biết, đây là cơ sở đóng thuyền sắt của gia đình ông Lò Nguyên Nhân – một trong những cơ sở có uy tín với người dân trong vùng. Cơ sở không chỉ tạo công việc cho nhân công mà còn đem đến lợi nhuận cho gia đình ông cũng như tạo thuận lợi cho người dân đánh bắt thủy, hải sản trên sông Đà. Với ông Nhân, làm thuyền sắt có cái lợi hơn đóng thuyền gỗ không chỉ vì bền hơn mà còn hạn chế được tình trạng chặt phá rừng bởi gỗ dùng làm thuyền đa số phải là gỗ tốt, thân to, cây lâu năm. Nếu cứ đóng thuyền bằng vật liệu gỗ thì chả mấy chốc rừng cạn kiệt, không còn giữ được những cánh rừng phòng hộ, ảnh hưởng đến nguồn nước, lâm sản… Cuộc nói chuyện với ông Nhân khiến chúng tôi càng thêm cảm phục suy nghĩ của những người thợ làm thuyền trên sông Đà, nhất là trong dịp Ngày Thế giới về nước sạch (22/3) vừa qua.

Đôi bàn tay của những người đàn ông sinh ra từ núi vẫn vạm vỡ gò sắt, hàn điện để hình thành nên con thuyền có thể gắn bó với các ngư dân không chuyên rong ruổi trên hành trình chinh phục sông Đà. Mong rằng sự phát triển của các cơ sở thuyền sắt trên những chặng sông sẽ góp sức giúp người dân có cơ hội mưu sinh, xây dựng đời sống no ấm hơn.