Nỗi ám ảnh của những người bị chó cắn
Có mặt tại Phòng tiêm Safpo 28 Lai Châu (thuộc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh) một ngày cuối tuần, điều dễ nhận thấy là số người đến tiêm phòng bệnh dại khá đông, hầu hết ở các huyện trong tỉnh về. Trong khi chờ tới lượt mình, anh Triệu Diêu Mìn - khu 5, thị trấn Sìn Hồ cho biết, sáng nay tôi đi chợ sớm, vừa chuẩn bị rẽ vào chợ thì thấy một con chó đang lang thang trên đường. Lúc tôi không chú ý con chó lao ra cắn. Vừa cắn nó vừa giằng xé khiến chỗ cắn bị rách to. Sau đó nó bỏ chạy và lại lờ đờ nằm ở vệ đường. Tưởng nó thôi không cắn nữa, nhưng tôi vừa bước đi nó tiếp tục lao về phía tôi, tôi lấy vội hòn đá bên đường để đuổi, sau đó tôi gọi người nhà ra theo dõi và báo cho UBND thị trấn xử lý. Qua theo dõi lực lượng dân phòng thị trấn xác định, con chó có nhiều khả năng bị bệnh dại nên đã đập chết luôn. Tôi nhờ người cháu trai đưa xuống thành phố tiêm huyết thanh kháng bệnh dại. Nói thật vừa đau vừa sợ, tôi vốn sức khỏe yếu lại thêm chó nghi mắc bệnh dại cắn bản thân rất hoang mang, lo sợ vô cùng.

Anh Triệu Diêu Mìn - khu 5, thị trấn Sìn Hồ tiềm phòng bệnh dại tại Phòng tiêm Safpo 28 Lai Châu (thuộc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh)

Trong câu chuyện với người cháu của anh Mìn thì thời gian gần đây, trên địa bàn thị trấn Sìn Hồ nhiều trường hợp bị chó nghi mắc bệnh dại cắn phải đi tiêm phòng bệnh dại. Ngày 8/5, tại Trường mầm non thị trấn Sìn Hồ cũng xảy ra trường hợp chó lạ vào trường cắn giáo viên. Khoảng 7 giờ sáng, nhà trường mở cửa đón trẻ, có con chó từ đâu lao thẳng vào Trường, khi cô giáo ra đuổi thì con chó quay lại cắn, vết cắn rất thương tâm, thực sự rất đau sót… Với chúng tôi, chó thả rông là nỗi ám ảnh kinh khủng. Mong bà con đã nuôi chó thì hãy nhốt lại hoặc rọ mõm khi thả chó ra đường.

Không chỉ có 2 chú cháu nhà anh Mìn, nhiều nạn nhân đã từng bị chó cắn cho biết, việc họ bị chó cắn không chỉ gây ra những tổn thương về mặt thể chất mà còn để lại những ảnh hưởng về mặt tâm lý nghiêm trọng. Bởi hiện nay chưa có thuốc điều trị bệnh dại. Mỗi khi phát bệnh dại là dẫn tới tử vong.

Theo thống kê của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, từ đầu năm 2024 đến nay, trên địa bàn tỉnh đã ghi nhận 2 ổ dịch Dại động vật tại xã Pa Khoá, huyện Sìn Hồ và xã Hố Mít, huyện Tân Uyên. Qua thống kê số người bị chó, mèo nghi Dại cắn từ ngày 1/1 đến hết ngày 2/5, toàn tỉnh ghi nhận 903 trường hợp, tăng 190 trường hợp (hơn 40%) so với cùng kỳ năm 2023. Đây là con số đáng báo động cho việc tiêm phòng và nuôi nhốt chó, mèo. Bởi nhiều người vẫn còn tư tưởng chủ quan dẫn đến số người bị chó nghi dại cắn ngày càng cao.

Nhiều khó khăn trong quá trình kiểm soát bệnh dại

Ông Trần Đỗ Kiên – Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh chia sẻ, Dại là một loại vi-rút này có trong nước bọt của những động vật mắc bệnh dại như chó, mèo, chồn... Một số trường hợp, bệnh dại có thể lây nhiễm thông qua tiếp xúc nước bọt với vết thương hở, các niêm mạc ở mắt, mũi. Do đó, nếu như không phát hiện, kiểm soát kịp thời thì bệnh dại rất dễ lây lan trong cộng đồng, khi phát hiện thì thường là quá muộn. Bệnh dịch nguy hiểm là vậy, song quá trình kiểm soát bệnh dại trên địa bàn tỉnh ta hiện còn rất nhiều khó khăn. Trước hết là do nhận thức của một bộ phận người dân còn hạn chế, khi bị chó mèo cắn không khai báo cho cơ quan y tế và thú y để được tư vấn, có biện pháp xử lý kịp thời, gây khó khăn cho công tác phát hiện sớm ổ dịch.

 Chó chạy tự do trên đường không rọ mõm tại khu vực cổng bản Tả Làn Than, phường Tân Phong, thành Phố Lai Châu. Ảnh chụp lúc 6 giờ ngày 12/5/2024

Bên cạnh đó, trách nhiệm của chính quyền địa phương trong công tác quản lý đàn chó mèo ở một số địa phương còn lỏng lẻo, tình trạng chó, mèo nuôi thả rông không đeo rọ mõm còn rất nhiều. Người dân nuôi chó, mèo chưa quan tâm đến việc tiêm vắc-xin phòng bệnh Dại cho cá thể và đàn vật nuôi nên tỷ lệ tiêm phòng bệnh dại cho chó mèo nuôi tại cộng đồng còn rất thấp, chưa đạt theo quy định. Hệ thống ngành thú y tại tỉnh hiện nay các Trạm Thú y cấp huyện đã sáp nhập vào Trung tâm dịch vụ nông nghiệp, nhiều cấp xã không có cán bộ thú y, những nơi có thú y cấp xã thì đa số là kiêm nhiệm, không có chuyên ngành chăn nuôi thú y. Do đó, công tác triển khai phòng, chống dịch bệnh trên động vật nói chung và bệnh Dại nói riêng gặp rất nhiều khó khăn, nhiều khi chưa kịp thời, đồng bộ.

Một trong những khó khăn nữa là kinh phí cho công tác phòng, chống bệnh Dại hiện nay chỉ đủ để mua vắc-xin, khi được cấp kinh phí thì khó khăn về căn cứ, điều kiện mua sắm đấu thầu… nên chậm trễ cung ứng vắc-xin cho các điểm tiêm trên địa bàn toàn tỉnh. Chưa có kinh phí cho công tác giám sát, truyền thông về phòng, chống bệnh dại trên người, nên công tác thông tin, tuyên truyền phổ biến pháp luật về phòng, chống bệnh Dại mang lại hiệu quả chưa cao.

Năm 2023, Trung tâm không đủ huyết thanh kháng bệnh dại nên nhiều trường hợp bị chó, mèo nghi dại cắn đều phải đi các tỉnh Lào Cai, Điện Biên hoặc về Hà Nội … để tiêm dịch vụ. Nhằm giúp người dân không phải đi tiêm ở xa, đồng thời đáp ứng tình hình dịch bệnh trong giai đoạn mới, ngày 1/3/2024, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh đưa Phòng tiêm Safpo 28 Lai Châu đi vào hoạt động và triển khai tiêm chủng dịch vụ các loại vắc-xin phòng bệnh cho người lớn và trẻ em, trong đó có huyết thanh kháng dại để triển khai tiêm cho người dân ngay sau khi bị chó, mèo nghi mắc bệnh dại cắn. Chỉ tính từ ngày 1/3/2024 đến ngày 10/5/2024, Phòng tiêm Safpo 28 Lai Châu đã tiêm 451 liều vắc-xin phòng bệnh dại cho người bị chó mèo nghi dại cắn, 179 lọ huyết thanh kháng dại)… cơ bản đã đáp ứng được nhu cầu phòng, chống bệnh cho người dân trên địa bàn tỉnh.

Rất cần sự chung tay của cả cộng đồng trong phòng chống bệnh dại

Để kiểm soát tốt bệnh dại trong thời điểm hiện nay, rất cần sự chung tay, vào cuộc của cả cộng đồng. Mọi người dân nuôi chó, mèo cần phải tiêm vắc-xin phòng bệnh dại đầy đủ và tiêm nhắc lại hàng năm theo khuyến cáo của ngành thú y. Nuôi chó phải xích, nhốt, khi ra đường phải mang rọ mõm. Không đùa nghịch, chọc phá chó, mèo. Đặc biệt khi bị chó, mèo cắn cần rửa ngay vết thương dưới vòi nước chảy với xà phòng liên tục 15 phút, hoặc rửa sạch với cồn 70%, cồn iod và không bóp, nặn vết cắn làm tổn thương vết thương lan rộng; nếu không có xà phòng có thể xối rửa vết thương bằng nước thông thường, không băng kín vết thương (không chữa bệnh dại bằng Đông y hay thuốc Nam). Sau đó đến với cơ sở Y tế gần nhất để được khám, tư vấn, tiêm vắc-xin phòng dại và huyết thanh kháng dại kịp thời. Việc khám và điều trị dự phòng dại bằng tiêm vắc-xin và huyết thanh kháng dại phải được thực hiện càng sớm càng tốt.

Một vấn đề hiện nay các bậc cha, mẹ cần đặc biệt quan tâm đối với con em mình khi chơi, không may bị chó mèo nghi dại cắn, các cháu sợ bố mẹ không dám nói, đến lúc lên cơn đã không còn cơ hội cứu chữa và điều đó đã xảy ra tại tỉnh Lai Châu. Nên bố mẹ cần tư vấn cho con trẻ một cách thân thiện, không trách mắng trẻ khi bị chó mèo cắn… để trẻ sẵn sàng nói cho bố mẹ biết sớm, tránh được những điều thương tâm đến với trẻ (vì tiêm phòng dại, huyết thanh kháng dại có giá trị cao trong 72 giờ đầu sau khi bị cắn)… Hạn chế tới mức thấp nhất trường hợp người tử vong vì bệnh dại cũng như những nỗi đau do bệnh dại gây ra.