Căng mình dập lửa cứu rừng

Mặc dù đã gần 3 tháng trôi qua nhưng trong ký ức của những người trực tiếp tham gia chữa cháy rừng ở bản Nậm Dê dường như vẫn còn nguyên vẹn. Dẫu không phải lần đầu tiên, nhưng mỗi lần ra quân chữa cháy rừng, nỗi ám ảnh, xót xa khi nhìn những vạt rừng bị cháy, còn trơ lại một màu đen đúa cứ day dứt mãi. Thiếu tá Nguyễn Tiến Khang – Phó Trưởng Phòng Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy và Cứu nạn cứu hộ (Công an tỉnh) kể lại, vụ cháy xảy ra vào khoảng 1 giờ 30 phút ngày 26/2, trên độ cao gần 1.500m so với mực nước biển. Chỉ đến được điểm cháy, chúng tôi đã đi mất gần 2 giờ đồng hồ mở đường vượt núi. Và để dập tắt hoàn toàn đám cháy có chiến sỹ bị thương, có người trong tình trạng kiệt sức. Song xác định vai trò nòng cốt, cán bộ chiến sỹ trong đơn vị đã phối hợp chặt chẽ với các lực lượng, sử dụng nhiều biện pháp nghiệp vụ, khoanh vùng khống chế, không để các điểm cháy lan rộng.

Tìm hiểu chúng tôi được biết, ngay sau khi nhận được tin báo cháy rừng, đơn vị đã điều động 4 xe chuyên dụng chở phương tiện và chiến sĩ về nơi xảy ra cháy rừng; phối hợp với lực lượng địa bàn, các anh chia thành từng tổ, phân công từng khu vực cụ thể, vừa hành quân, vừa mở đường tiếp cận, khoanh vùng đám cháy. Đặc biệt, đón đầu hướng gió, phát quang, tạo vành đai an toàn, ngăn không cho lửa cháy lan rộng. Đến khoảng 21 giờ 30 phút, đám cháy cơ bản đã được khống chế, chỉ còn lại một vài đám cháy nhỏ trên đỉnh núi cao. Tiếp thêm chút nước, bánh mì cho qua bữa, các cán bộ chiến sỹ tiếp tục cùng bà con lên phương án dập tắt hoàn toàn các đám cháy nhỏ phía trên đỉnh núi. Bởi kinh nghiệm chữa cháy rừng cho thấy, dù chỉ một đốm lửa nhỏ, nếu như chưa được dập tắt hoàn toàn thì tất cả công sức của hàng nghìn con người sẽ đổ ra sông ra biển. Đúng như dự đoán, đến khoảng 23 giờ đêm, gió to cộng với trời càng về đêm càng hanh khô, nên ngọn lửa đã bùng cháy trở lại, dữ dội và lan rộng ra khu vực lân cận. Với tinh thần quyết chiến, gần 1.000 con người (gồm các lực lượng công an, quân đội, kiểm lâm và Nhân dân) tiếp tục cuộc chiến chống “giặc lửa”.

Tại các điểm cháy, địa hình khá phức tạp, chỗ thì cao chót vót, chỗ thì cách xa nguồn nước, thời tiết về đêm, thiếu ánh sáng mà gió cứ vun vút thổi… Trong lúc khó khăn, những cách chữa cháy hiệu quả lại được các chiến sỹ cảnh sát PCCC&CNCH vận dụng linh hoạt. Cùng với hướng dẫn bà con khẩn trương tạo đường băng rộng từ 50-100m vây quanh đám cháy, chặt các cành cây xanh vừa tầm tay để dập lửa, dập đến đâu chắc đến đó. Các lực lượng ở ngoài đường băng giám sát tàn tro lửa bay qua đường băng nơi nào dập tắt ngay nơi đó... Đến khoảng 1 giờ 30 phút ngày 27/2, lửa ở khu vực núi thuộc bản Nậm Dê cơ bản đã được khống chế. Các lực lượng tiếp tục triển khai nhiều biện pháp để kiểm soát, dập tắt từng “vành đai lửa” và các khu vực cháy âm ỉ, tàn tro, tránh tình trạng ngọn lửa bùng phát trở lại ở những khu vực đã được dập tắt.

Trong cuộc chiến chống “giặc lửa” đầy cam go nhưng các anh luôn nhận được sự quan tâm động viên kịp thời của các đồng chí lãnh đạo tỉnh. Ngay phía chân núi, các đồng chí: Trần Tiến Dũng - Chủ tịch UBND tỉnh, Hà Trọng Hải - Phó Chủ tịch UBND tỉnh, Đại tá Nguyễn Viết Giang - Giám đốc Công an tỉnh, lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, huyện Tam Đường đã bám địa bàn, trực tiếp chỉ đạo tại thực địa và huy động lực lượng vận chuyển nước uống, mì tôm, bánh mì cho lực lượng tham gia chữa cháy trên núi cao. Với cách làm việc thống nhất trong quá trình chữa cháy và nắm rõ chiến thuật nên mọi công việc và mệnh lệnh được giao đều được tổ chức thực hiện nghiêm và đã đem lại hiệu quả. Lửa đã được khống chế đảm bảo an toàn cho cả cánh rừng.

Những bài học rút ra từ vụ cháy rừng ở Nậm Dê?

Các lực lượng tham gia chữa cháy rừng ở bản Nậm Dê.

Những nay gần đây, nhờ đẩy mạnh công tác tuyên truyền nên bà con đã hiểu được vai trò quan trọng của rừng. Giữ rừng không chỉ giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, ngăn được nhiều thiệt hại do thiên tai lũ quét sạt lở đất. Hơn thế nữa giữ rừng chính là bảo vệ môi trường sống trong lành cho con người. Tỉnh Lai Châu cũng làm rất tốt việc trồng, chăm sóc và bảo vệ rừng. Tỷ lệ che phủ rừng tăng hàng năm (đến hết năm 2020 đạt trên 50,5%). Các vụ vi phạm lâm luật cũng đã giảm dần… Tuy nhiên, theo thống kê chưa đầy đủ, toàn tỉnh có trên 453.000ha rừng thì có tới gần 162.000ha thuộc vùng trọng điểm cháy, nguy cơ cháy cao và rất cao. Cùng với đó, theo đánh giá của cơ quan chức năng, hầu hết các vụ cháy rừng đều do sự vô ý hay bất cẩn của con người. Bên cạnh đó, tập quán phát hoặc đốt nương của một bộ phận Nhân dân vẫn tồn tại, trình độ nhận thức còn hạn chế, sự bất cẩn, vô ý khi dùng lửa… nên tình trạng cháy rừng vẫn xảy ra.

Một đặc điểm nữa là thảm thực vật trên diện tích rừng của tỉnh ta cũng rất đa dạng, phong phú, chính vì vậy tiềm ẩn nhiều nguy cơ xảy ra cháy rừng. Cùng các chiến sỹ Phòng Cảnh sát PCCC&CNCH phân tích các video được ghi lại từ vụ cháy rừng ở bản Nậm Dê cho thấy, nguyên nhân chính khiến cho ngọn lửa khó có thể dập tắt được ngay là do vật liệu cháy dưới tán rừng khá nhiều, cây bụi, dây leo, cành khô, lá rơi rụng nhiều không được xử lý, nên khi xảy ra cháy việc dập lửa là rất khó khăn. Có những nơi, chỉ cố gắng tìm được một chút diện tích đất thuận lợi để làm đường băng cản lửa cũng cực kỳ khó khăn, bởi các vách núi dựng đứng, cheo leo. Chính vì vậy, để đảm bảo an toàn cho những cánh rừng, các chủ rừng cần chủ động đầu tư cho việc phát dọn, xử lý thực bì trước mùa nắng nóng dễ xảy ra cháy rừng.

Bên cạnh đó, các địa phương cũng phối hợp với lực lượng chức năng xác định vùng trọng điểm cháy, dự báo và cảnh báo cháy rừng. Xây dựng các công trình phòng cháy như: đường băng cản lửa, biển cấm lử... Công tác tuyên truyền cần phải được nâng lên cấp độ cao hơn nữa, đặc biệt về công tác dự báo cháy rừng riêng của tỉnh và thường xuyên cảnh báo cháy rừng trên các phương tiện thông tin đại chúng.

Công tác tổ chức tập huấn những kiến thức cơ bản về kỹ thuật chữa cháy rừng, các biện pháp phòng chống cháy rừng cho người dân cũng cần được chú trọng, đặc biệt quan tâm đến lực lượng dân quân tự vệ, ưu tiên hướng dẫn, tập huấn, huấn luyện kỹ thuật chỉ huy và thành thạo cho các đối tượng này để khi cháy rừng xảy ra, họ trở thành lực lượng nòng cốt tại chỗ, trực tiếp cứu chữa cháy rừng có hiệu quả. Ngoài ra, cũng cần trang bị thêm dụng cụ chữa cháy rừng thủ công cho các xã, bản, để ứng cứu kịp thời khi có cháy rừng xảy ra, hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại do cháy rừng gây ra.

Mới đây, Tòa án Nhân dân huyện Tam Đường đã tổ chức xét xử lưu động sơ thẩm công khai vụ án “Vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy” đối bị cáo Vàng Seo Hồng bản Nậm Dê, xã Sơn Bình. Theo bị cáo Hồng thì nguyên nhân chính của vụ cháy là do diện tích nương của gia đình có nhiều cây cỏ cao, nếu làm tốn nhiều công sức, nên Hồng đã dùng lửa đốt thảm cỏ để giảm công lao động và thời gian phát dọn nương. Tuy nhiên, gặp lúc nắng nóng, gió to không khống chế được ngọn lửa đã khiến đám cháy lan nhanh sang diện tích rừng trên địa bàn xã khiến 31,107ha rừng bị cháy, thiệt hại gần 200 triệu đồng. Với mức án 24 tháng tù giam về tội “Vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy” bị cáo Hồng còn phải thực hiện các mức bồi thường cho các cá nhân và đơn vị bị thiệt hại do cháy rừng gây ra.

Tuy nhiên thiệt hại lớn nhất sau vụ cháy rừng không phải là số tiền gần 200 triệu đồng mà cháy rừng đã làm mất đi diện tích rừng lớn trong một thời gian rất ngắn, khả năng tái tạo rừng thì rất lâu, thậm chí có thể làm mất rừng vĩnh viễn, gây lên tình trạng lũ lụt, sạt lở đất nghiêm trọng. Hơn thế nữa cháy rừng còn làm mất đi nguồn lợi vật chất quý giá từ rừng, mất đi giá trị phòng hộ của rừng... Vì vậy, cùng với sự nỗ lực của cấp ủy, chính quyền địa phương, các lực lượng chức năng, mỗi người dân hãy nâng cao ý thức, cân nhắc thật kỹ trước khi sử dụng nguồn lửa trên rừng, để tránh những trường hợp đáng tiếc xảy ra. Chung sức cùng địa phương bảo vệ rừng, để màu xanh của những cánh rừng nơi địa đầu Tổ quốc mãi xanh tươi.