Nhóm tác giả chế tạo bếp đun củi cải tiến.

Qua thông tin Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện cung cấp danh sách những tác giả đoạt giải tại Cuộc thi khoa học kỹ thuật dành cho học sinh trung học cấp huyện lần thứ 2, chúng tôi tìm gặp Náy và Sơn (nhóm tác giả có dự án “Bếp đun củi cải tiến” đoạt giải khuyến khích) khi các em đang ôn bài tại phòng ở bán trú của nhà trường. Trong câu chuyện về học tập, cuộc sống bán trú, chúng tôi có đề cập đến giải thưởng vừa đoạt được, Náy hồ hởi khoe: Dù chỉ là giải khuyến khích nhưng chúng em vinh dự lắm. Ngay sau cuộc thi, em và Sơn bận ôn thi học kỳ nên niềm vui đành phải nhường lại cho việc học. Hiện, bếp đun củi cải tiến của chúng em đã thiết thực giúp gia đình và nhà trường thuận lợi trong đun nấu, hạn chế lãng phí nguyên liệu củi.

Chúng tôi được biết, lí do các em chọn ý tưởng này xuất phát từ chính thực tiễn cuộc sống hàng ngày. Mường Khoa là xã khó khăn của huyện, trong sinh hoạt thường ngày, đồng bào thường sử dụng củi để đun nấu và sưởi ấm. Dù là bếp lò hay bếp kiềng đều có chung nhược điểm: tốn nhiên liệu do thất thoát nhiệt, khói bụi làm bẩn tường, trần nhà, gây hại cho sức khỏe. Ngoài ra, bếp của nhà dân phần lớn là tre, nứa hoặc sử dụng trên nhà sàn khi đun nấu rất dễ gây hỏa hạn. Chính vì vậy, Sơn đã trao đổi và bàn với Nảy nghiên cứu tạo ra bếp đun củi dễ sử dụng, tiết kiệm nhiên liệu, ít khói, thân thiện môi trường với 2 mục đích: tham dự cuộc thi cấp huyện và làm lợi cho gia đình, nhà trường.

Ngày 15/8/2016, 2 em cùng thầy giáo hướng dẫn Phạm Văn Hùng bắt tay thực hiện dự án ngay tại trường. Sau 1,5 tháng vừa làm vừa thử nghiệm, chiếc bếp đun củi cải tiến của nhóm đã hoàn thành trước niềm vui của các thầy, cô giáo. Để tạo ra thành phẩm, nhóm tác giả đã đặt ra tiêu chí ngoài những ưu điểm về công năng sử dụng, thân thiện môi trường, quan trọng nhất vẫn là giá thành rẻ phù hợp với khả năng tài chính của người dân vùng cao. Sau khi tính toán, nghiên cứu nguyên lý đốt cháy củi, khoảng cách tạo ra quá trình đốt cháy củi hiệu quả nhất, nhóm tác giả đã thử nghiệm làm từ nguyên liệu là những tấm tôn thừa (thường để bán phế liệu). Tuy nhiên, sau khi đun thử nghiệm do tấm tôn mỏng, khả năng chịu nhiệt kém nên độ bền của bếp không cao. Đun 2 lần/ngày/tuần bếp đã xuất hiện những lỗ mọt do tôn bị ôxi hóa. Vậy là cả nhóm lại tiếp tục nghiên cứu, thử nghiệm với loại nguyên vật liệu khác là sắt vụn, ximăng, cát, đá. Quy trình tạo bếp được thực hiện qua 5 bước: Trước tiên là khung bếp, sử dụng sắt 6, dùng thép 1 ly buộc các đoạn sắt đã cắt tạo thành khung bếp. Bước 2 là ghép khuôn, sử dụng gỗ tạo hình dạng bên ngoài của bếp, dùng xốp cắt theo hình dạng và kích thước để tạo các ngăn hầm, cửa, miệng bếp, sau đó dùng nhựa 75, 90 ghép tạo ống dẫn khói. Bước 3 trộn nguyên liệu đổ bếp gồm ximăng, đá tỉ lệ 1 xi, 2 cát, 3 đá với khối lượng 10kg xi măng, 20kg cát và 30kg đá bêtông. Bước 4 đổ bếp, đổ nguyên liệu vừa trộn vào khuôn bếp đã ghép (trước tiên phải đổ mặt đáy của bếp, dùng bay, bàn xoa làm phẳng bề mặt đáy của bếp), tiếp đó cắt xốp ghép tạo hầm, miệng và cửa bếp, dùng ống nhựa 75, 90 ghép tạo ống khói, đặt vào vị trí và đổ thành bếp. Bước cuối cùng là khâu hoàn thiện, sau khi hoàn thiện đổ bếp khoảng 2 giờ tiến hành tháo bỏ các miếng ghép tạo hình bên ngoài và làm phẳng bề mặt của bếp.

“Chúng em đã tính toán chi li các khoản chi phí để hoàn thiện 1 chiếc bếp đun củi cải tiến chỉ khoảng 100 nghìn đồng. Đặc biệt là các gia đình rất dễ tìm kiếm và tận dụng 1 số vật liệu sẵn có, nếu có mua cũng chỉ là ximăng, sắt. Rất mong, với những công thức nhóm cung cấp sẽ có nhiều người dân trong bản, ngoài xã chế tạo và đưa vào sử dụng rộng rãi loại bếp đun này” - Nảy chia sẻ.

Với đặc thù trường vùng sâu, học sinh hạn chế khả năng tiếp cận với các phương tiện thông tin đại chúng đồng nghĩa với phong trào nghiên cứu khoa học kỹ thuật có hạn chế nhất định so với các trường trung tâm thị trấn - tôi nghĩ mình cần phải thay đổi suy nghĩ đó bởi những gì đã được nghe, được thấy tại ngôi trường thuộc vùng khó của huyện Tân Uyên này.