Bộ trưởng Kế hoạch- Đầu tư Bùi Quang Vinh trong báo cáo gửi đến Quốc hội cho biết: Thời gian qua, do nhiều nguyên nhân về khách quan và chủ quan, việc phân bổ nguồn lực phát triển nói chung và nguồn vốn đầu tư, cơ cấu đầu tư còn nhiều bất cập, đầu tư còn dàn trải, cắt khúc ra từng năm,... làm hạn chế đến hiệu quả đầu tư. 

Việc tăng cường phân cấp quản lý đầu tư phát triển cho các cấp chính quyền địa phương là đúng hướng nhưng thiếu các biện pháp đồng bộ, dẫn tới tình trạng mất cân đối giữa nhu cầu vốn đầu tư và khả năng huy động các nguồn vốn, thể hiện rõ nhất là trong đầu tư phát triển bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước và trái phiếu Chính phủ. 

Trước tình hình đó, Bộ Kế hoạch- Đầu tư đã chỉ đạo tập trung nghiên cứu, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 1792/CT-TTg ngày 15/10/2011 về tăng cường quản lý đầu tư từ ngân sách nhà nước và trái phiếu Chính phủ. 

Theo văn bản này, các cấp, các ngành chịu trách nhiệm kiểm soát chặt chẽ phạm vi, quy mô của từng dự án đầu tư theo đúng mục tiêu, lĩnh vực, chương trình đã được phê duyệt, chỉ được quyết định đầu tư khi xác định rõ nguồn vốn và khả năng cân đối vốn ở từng cấp ngân sách. Việc xác định nguốn vốn và cân đối vốn là nội dung quan trọng, phải có trong hồ sơ dự án trước khi cấp có thẩm quyền phê duyệt. 

Những dự án được quyết định đầu tư mà không xác định rõ nguồn vốn, mức vốn, làm cho dự án thi công phải kéo dài, gây lãng phí thì người ký quyết định phải chịu trách nhiệm về những tổn thất do việc kéo dài này gây ra; 

Các dự án đã được quyết định đầu tư phải thực hiện theo mức vốn kế hoạch được giao để không gây nên nợ đọng xây dựng cơ bản; mọi trường hợp bổ sung vốn, điều chuyển nội bộ vốn ngành, lĩnh vực chỉ được thực hiện khi cơ quan có thẩm quyền giao vốn chấp thuận. Các bộ, ngành, địa phương tự cân đối các nguồn vốn để xử lý nợ đọng xây dựng cơ bản thuộc phạm vi trách nhiệm và thẩm quyền; 

Trong điều kiện nguồn ngân sách nhà nước còn hạn hẹp, cân đối thu chi còn nhiều khó khăn, đầu tư ngân sách nhà nước chỉ tập trung đầu tư cho các công trình, dự án đã được bố trí vốn NSNN, vốn trái phiếu Chính phủ (còn thiếu vốn), đang triển khai trong các kế hoạch hàng năm để bảo đảm hoàn thành dứt điểm, đưa vào sử dụng phát huy hiệu quả; 

Đối với các dự án khởi công mới, phải cân nhắc kỹ lưỡng, chỉ bố trí vốn khởi công mới các dự án thật sự cấp bách, cấp thiết khi xác định rõ nguồn vốn và khả năng cân đối vốn ở từng cấp ngân sách. Đồng thời đề xuất các giải pháp huy động vốn từ các thành phần kinh tế ở trong và ngoài nước để đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng các dự án có thể thu hồi vốn trực tiếp.

Hạn chế nợ đọng xây dựng cơ bản

Bộ trưởng Bùi Quang Vinh cho rằng, việc triển khai thực hiện Chỉ thị số 1792/CT-TTg bước đầu khắc phục tình trạng bố trí vốn phân tán, dàn trải, nâng cao hiệu quả đầu tư, đã đạt được những kết quả quan trọng.

Việc bố trí vốn đầu tư bước đầu đã có sự kiểm soát tốt, các dự án đầu tư về cơ bản được thực hiện theo đúng mức vốn kế hoạch đã giao, góp phần hạn chế nợ đọng xây dựng cơ bản. Số dự án khởi công mới giảm đáng kể, số dự án hoàn thành tăng cao. 

Qua rà soát số vốn trong nước nguồn NSNN bố trí đúng quy định chiếm tới 95,6% tổng số vốn rà soát; số vốn trái phiếu Chính phủ bố trí đúng quy định chiếm 99,7% tổng số vốn kế hoạch năm 2013.

Vốn đầu tư đã được bố trí tập trung ưu tiên cho các chương trình mục tiêu quốc gia, các lĩnh vực: quốc phòng, an ninh, các chương trình biên giới, biển đảo, khu kinh tế quốc phòng, nông, lâm nghiệp và thuỷ sản, các dự án lớn quan trọng quốc gia, vốn đối ứng cho các dự án ODA.

Tất cả các quyết định giao kế hoạch đầu tư phát triển nguồn ngân sách nhà nước (bao gồm các chương trình mục tiêu quốc gia) và kế hoạch vốn trái phiếu Chính phủ năm 2013 của Thủ tướng Chính phủ và Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã được ban hành đúng thời hạn theo Nghị quyết của Quốc hội.

Với việc bố trí vốn tập trung hơn, trong năm qua đã có nhiều công trình quan trọng thuộc các ngành, lĩnh vực, như: giao thông, thuỷ lợi, giáo dục đào tạo, y tế, khoa học công nghệ, các chương trình mục tiêu quốc gia và xoá đói giảm nghèo,... hoàn thành và đưa vào sử dụng, phát huy hiệu quả đầu tư.

Bộ Kế hoạch-Đầu tư đã báo cáo Chính phủ trình Quốc hội thông qua kế hoạch vốn trái phiếu Chính phủ 4 năm 2012-2015  và đang hoàn thiện kế hoạch vốn đầu tư nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2013-2015.Việc phân bổ vốn đầu tư ngân sách nhà nước và trái phiếu Chính phủ theo giai đoạn là một bước tiến mới, tạo điều kiện cho các cấp, các ngành chủ động cân đối vốn, quản lý và sử dụng vốn tiết kiệm, hiệu quả, tránh thất thoát, lãng phí.

Bộ cũng đang chỉ đạo nghiên cứu, hoàn thiện Nghị định của Chính phủ về đầu tư trung hạn để trình Chính phủ ban hành trong quý II năm 2013. 

Trong dự thảo có nêu rõ các nguyên tắc lập kế hoạch đầu tư trung hạn; nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan nhà nước và trách nhiệm, nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân; quy định về lập và phê duyệt, giao kế hoạch, triển khai thực hiện, điều hành và theo dõi, đánh giá thực hiện kế hoạch đầu tư trung hạn. Đồng thời cũng nêu quy định về kiểm tra, khen thưởng và xử lý vi phạm…