Phiên chợ trên mây ngày con có sừng

Chẳng biết phiên chợ ấy có tự khi nào, người già không nhớ nữa, người trẻ cũng chẳng hỏi lại. Chỉ biết cứ đến ngày con có sừng trên tờ lịch, họ lại đến phiên chợ - nơi gặp gỡ, mua bán, trao đổi hàng hóa của bà con 8 xã vùng cao Phong Thổ. Ông Vàng A Phùa – người dân lâu năm ở xã Dào San kể lại: “Ngày con có sừng là ngày sửu và ngày mùi tính theo 12 con giáp của lịch âm nên chợ Dào San còn được gọi là “chợ sừng”. Người dân ở trong vùng quan niệm 2 loài vật này mang lại đời sống no ấm nên cứ “đến hẹn” đủ 6 ngày họ lại xuống chợ một lần”.

Xuống chợ.

Phải chờ đợi đến ngày chợ phiên nên từ trước ngày xuống chợ đã thấy mọi người hồi hộp lắm. Cánh đàn ông tranh thủ mổ lợn xếp vào bao tải để sáng mai vác xuống chợ bán. Chị em phụ nữ xúm xít lựa chọn bộ váy đẹp để mẹ, con xúng xính xuống chợ. Chợ đem lại những niềm vui ngoài sự mua bán, nên chẳng lạ gì khi thấy người vùng cao thích đi chợ, yêu chợ đến thế!

Sớm mai, khi chú gà rừng vừa le te gáy, mặt trời mới quấn quýt rìa núi thì váy Mông, áo Dao đã theo tiếng ngựa rẽ sương xuống chợ rồi. Người ta tíu tít nói cười, người ta í ới gọi nhau thân thiết. Ở nơi khác đến thấy lạ vì người vùng cao xem tất cả đều là người nhà mình. Những sản vật được đeo trên các lu cở cũng mang hương vị núi rừng rất riêng: ấy là mật ong, gạo nếp nương, là mắc khén, măng đắng, thảo quả hay những con dao được rèn rất khéo, những thẻ hương thơm lựng bán để cúng hôm rằm… tất cả đều là những món “cây nhà lá vườn”. Người bán cũng thật dễ tính, người mua xởi lởi, họ nhìn nhau như đã hiểu cái bụng nhau nghĩ gì. Bán xong hàng thì đi mua mắm muối, ăn bát thắng cố hay uống chén rượu ngô cùng bạn bè, anh em, đợi trời ngả lưng chiều mới thong thả vượt 10 – 20km để về nhà.

Chợ phiên tan, những người già ngồi ở góc chợ đợi bạn xưa cũ. Họ nhìn nhau, nhớ lại thời tuổi trẻ. Họ vẫn đến tìm nhau sau mỗi phiên chợ dù lưng đã còng, chân đã mỏi. Có phải vì thế mà người ta gọi chợ phiên miền vùng cao là “chợ tình”? Phiên chợ tình đưa lớp trẻ đến với nhau, gọi người già tìm lại cố nhân. Cũng vì thế, phiên chợ mang trong mình ý nghĩa nhân văn sâu thẳm hơn. Tan phiên chợ, người ta ra về với biết bao đồ dùng sinh hoạt song cũng có người  ra về với cái tình quyến luyến gửi lại nơi chân mây, để chờ đến phiên chợ sau…

“Đi chợ là đi chơi, chẳng cần mua cần bán”

Lời bài hát “Phiên chợ Dào San” của nhạc sỹ Vương Khon đã phần nào lột tả được ý nghĩa của phiên chợ này. Cũng là lý do khiến nơi này “hút” khách du lịch trong những năm gần đây.

Sản vật núi rừng.

Chợ Dào San ngày nay họp thường xuyên vào những ngày chủ nhật, kể cả ngày trên lịch không in hình “con có sừng”. Nhưng dù như vậy thì vẫn còn y nguyên cái cảm giác đợi chờ trước mỗi ngày có chợ. Vẫn còn đó những tình cảm được người ta gói ghém mang theo đến chợ. Vẫn còn đó nét chất phác, hồn nhiên đáng quý của người vùng cao: không nói thách, gặp ai cũng thân quen, tay bắt mặt mừng.

Phiên chợ Dào San nay không chỉ có cảnh bán mua của bà con 8 xã vùng cao mà thông thương phát triển, các thương lái từ xuôi lên cũng mang theo đủ thứ mặt hàng bày bán. Những “đặc sản” ở Dào San được thu mua, mang đến khắp nẻo xa gần để mọi người thưởng thức. Tán tụng rằng: “Thịt lợn cắp nách ở xã Dào San ngon lắm!”, “Rau cải trồng trên đất vùng cao ngọt lừ”… chỉ để quảng bá thêm cho khách xa gần về một phiên chợ còn giữ nguyên vẹn nét đặc sắc xưa kia. Khiến mọi người thêm hào hứng đến để khám phá, thăm thú nơi này.

Đứng trên cao nhìn xuống phiên chợ Dào San, chiếc máy ảnh trên tay khách bộ hành mới thấy choáng ngợp. Đó không phải là một phiên chợ quá ồn ào, mà là một phiên chợ ngợp màu thổ cẩm. Dòng người xuống chợ tuôn dài như dải lụa màu giữa ngắt xanh núi, trắng tinh khiết mây khiến chợ Dào San ngày nay mang trong nó cả nét đẹp truyền thống pha với nét hiện đại. Ở nơi heo hút gió này, phiên chợ hiện lên như một bức tranh đa sắc, đáng thưởng ngoạn hơn hết với bất cứ khách du lịch nào từng đến với Lai Châu.