Xã vùng cao biên giới Nậm Xe có địa bàn rộng với 17 bản phân bố rải rác, người dân chủ yếu sống dựa vào sản xuất nông nghiệp (chiếm 90%), dịch vụ thương mại chỉ chiếm 10%. Những năm qua, được sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền các cấp, xã Nậm Xe được ưu tiên đầu tư nhiều chương trình, dự án phục vụ cho sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Chính nhờ sự đoàn kết của Nhân dân các dân tộc trong xã, sự sát sao trong đôn đốc kiểm tra trong quá trình triển khai thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương, nhiều chỉ tiêu kinh tế đều đạt và vượt kế hoạch so với chỉ tiêu của huyện. Đời sống của Nhân dân được nâng lên rõ rệt.

Thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới, Nậm Xe tích cực thực hiện các tiêu chí, nhất là nỗ lực giữ gìn vệ sinh môi trường trong chăn nuôi và sản xuất để phấn đấu đạt tiêu chí môi trường. Đặc biệt, UBND xã còn đề nghị UBND huyện cung cấp thùng rác và xe đẩy thu gom rác cho các bản của xã để hỗ trợ hoạt động thu gom, xử lý chất thải sinh hoạt trên địa bàn.

Thực hiện dự án hỗ trợ hoạt động thu gom, xử lý chất thải sinh hoạt của huyện, năm 2019, 8 bản của xã Nậm Xe gồm: Mấn 1, Mấn 2, Po Chà, Vàng Thẳm, bản Màu, Co Muông, bản Huổi Hán, Dèn Thàng được cấp tổng số 43 xe thu gom rác (thể tích 500 lít) và 12 thùng rác nhựa loại 130 lít. Tùy thuộc vào điều kiện địa hình, diện tích của các bản mà xã phân bổ số lượng xe thu gom rác và thùng rác phù hợp. Bản ít nhất 4 xe thu gom rác và 1 thùng đựng rác, bản nhiều nhất 7 xe thu gom rác và 2 thùng đựng rác. Năm nay, xã lại tiếp tục phân bổ 89 thùng rác cho 15 bản và 33 xe thu gom rác cho 12 bản. Điều này góp phần quan trọng giúp người dân có phương tiện hỗ trợ để thực hiện hiệu quả hơn việc thu gom rác thải, giữ cho môi trường ngày càng sạch, đẹp.

Tại các bản ở xã Nậm Xe vẫn chưa quy hoạch được bãi đổ rác tập trung gây khó khăn trong xử lý rác thải.

Đi thăm một số bản của xã, chúng tôi thấy Huổi Hán - bản ở khu vực trung tâm xã có nhiều đổi thay với diện mạo mới. Nhiều ngôi nhà xây khang trang, xen lẫn những nếp nhà sàn truyền thống. Môi trường sống được bà con quan tâm giữ gìn hơn trước, không còn tình trạng xả rác bữa bãi trên đường. Được biết, năm 2019, bản Huổi Hán được cấp 7 xe thu gom rác và 2 thùng đựng rác. Vừa qua, bản lại được xã cấp thêm 5 thùng đựng rác. Thời gian qua, dân bản đã dần nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, bà con bảo nhau giữ cho nhà sạch, đường đẹp, hàng tuần phân chia từng nhóm hộ đi thu gom rác...

Chúng tôi gặp chị Đèo Thị Thời - người dân bản Huổi Hán khi chị đang thu gom rác của gia đình, chuẩn bị mang đi đổ vào thùng rác của bản. Chị nói: “Trước đây, các loại rác thải sinh hoạt gia đình tôi thường xử lý bằng cách tự đốt. Từ cuối năm 2019 đến nay, khu vực gần nhà tôi được cấp phát, bố trí lắp đặt thùng đựng rác. Chị em ai cũng phấn khởi bảo nhau ý thức hơn trong việc bảo vệ môi trường sống nhất là phải phân loại rác trước khi xử lý. Đối với rác tự phân hủy thì đổ vào gốc cây trong vườn, còn các loại túi bóng, rác khó phân hủy bỏ vào thùng rác, luân phiên đi đổ đúng nơi quy định. Vào các ngày cuối tuần, chúng tôi tự vệ sinh khu vực trước nhà của mỗi gia đình. Giờ đường sá, nhà cửa lúc nào cũng sáng, sạch, đẹp, không có rác vương vãi, gia súc cũng không còn thả rông”.  

Tìm hiểu thêm về những hỗ trợ của chính quyền giúp người dân bảo vệ môi trường sống, đồng chí Vàng Thị Vinh - Phó Bí thư Đảng ủy xã, Chủ tịch HĐND xã Nậm Xe cho biết thêm: Để các chính sách thực sự đi vào cuộc sống mang lại lợi ích cho Nhân dân, HĐND xã thường xuyên quan tâm giám sát việc thực hiện các chủ trương, chính sách trên địa bàn, trong đó, về vấn đề môi trường, vừa qua, HĐND xã đã thành lập đoàn giám sát về việc triển khai thực hiện dự án: Hỗ trợ hoạt động thu gom, xử lý chất thải sinh hoạt trên địa bàn xã Nậm Xe năm 2019. Qua giám sát cho thấy, việc cấp xe đựng rác và thùng đựng rác là cần thiết, đáp ứng nhu cầu của người dân trên địa bàn xã, góp phần quan trọng trong bảo vệ môi trường sống, thay đổi ý thức của người dân trong giữ gìn vệ sinh môi trường. Cơ bản các bản đều nhận được đẩy đủ, đúng theo quy định số xe thu gom rác và thùng đựng rác. Một số bản (Co Muông, bản Màu) không nhận vì chưa có bãi đổ rác tập trung nên bản lại chuyển cho điểm trường tiểu học Bản Mỏ.

Dù đã có những chuyển biến đáng kể so với những năm trước, nhưng với đặc thù địa bàn xã rộng, các bản ở rải rác không tập trung vấn đề bảo vệ môi trường vẫn là những trăn trở với cấp ủy, chính quyền địa phương. Ý thức chủ động và tính tự giác về thu gom rác, vệ sinh môi trường của một bộ phận người dân chưa cao, bỏ rác không đúng nơi quy định, tập quán chăn nuôi còn lạc hậu. Một số bản chưa phát huy tối đa hiệu quả thùng rác được cấp. Thêm vào đó, tại các bản vẫn chưa quy hoạch được bãi đổ rác tập trung nên khó khăn trong xử lý rác thải.

Do đó, nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu thời gian tới trong công tác bảo vệ môi trường được chính quyền xã xác định là phải tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân, hình thành ý thức vệ sinh từ nhà ra ngõ, bảo vệ môi trường chung. Đồng thời, thành lập các tổ thu gom rác tại bản, quy hoạch khu vực làm bãi đổ rác tập trung để thuận tiện cho xử lý rác thải. Đây là việc làm không thể thực hiện ngay trong một sớm một chiều, nhưng với sự chỉ đạo quyết liệt và phương châm vận động “mưa dầm thấm lâu”, tin tưởng rằng Nậm Xe sẽ sớm đạt tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới.