Bí quyết làm bánh khảo ngon

Chị Hoàng Thị Hính (bản San Thàng 1, xã San Thàng) tâm sự: Làm bánh khảo ngon phải có “bí quyết” riêng bởi bánh khảo là loại bánh khó làm nhất trong các món bánh ở San Thàng. Người dân thường dành 1 phần ruộng của nhà gieo riêng loại lúa nếp địa phương lấy gạo để làm bánh, nấu xôi trong dịp tết. Gạo nếp được đãi sạch, để ráo nước rồi mang đi rang. Chảo để rang nếp phải là chảo gang dầy, trước khi rang được rưới 1 lớp mỡ mỏng. Người rang nếp phải khéo mới không làm nếp cháy quá, cũng không trắng quá mới đảm bảo chiếc bánh vừa đủ độ thơm lại không bị khét. Gạo nếp rang xong để nguội và xay nhuyễn. Công đoạn ủ bột là công đoạn quan trọng hơn cả: rải vải sạch xuống nền đất rồi rắc bột lên, sau 2 ngày, bột hút đủ độ ẩm thì trộn đường phèn giã mịn. Công đoạn ngào bột với đường đòi hỏi sự tỉ mẩn, cẩn thận sao cho bột, đường phải được ngào kỹ, có độ kết dính.

Vợ chồng chị Hính, bản San Thàng 1, xã San Thàng làm bánh khảo ăn tết.

Một trong những “bí quyết” để chiếc bánh khảo thêm phần thơm ngon là lớp nhân ngậy, bùi làm bằng lạc, vừng giã nhỏ, ngào đường.

Sau khi ủ bột xong, dùng chiếc khuôn gỗ có khổ 25cm x 40cm để ép bánh. Bánh được ép vừa đủ độ chặt song không bị quá cứng. Sau 1 lớp mỏng bột khô, rải lớp bột đã ủ, nhân bánh, rồi thêm 1 lớp bột ủ, bột khô (bột khô để bánh không bị dính). Sau khi được ép chặt, 4 tiếng sau mới cắt bánh. Trong khi cắt, nhanh tay rắc bột khô giữa các mép bánh để chiếc bánh dễ được tách ra mời khách. Cũng theo chị Hính: cứ 3,5kg gạo nếp thì vừa đủ khuôn, sau khi cắt sẽ được 27 gói bánh (giá ở chợ phiên là 20 nghìn đồng/gói). Ở bản chị còn 3 nhà nữa chuyên làm bánh khảo bán ở chợ phiên dịp trước, sau tết.

“Xuân về không thể thiếu bánh khảo”

Duy chỉ có bản San Thàng 1 làm bánh khảo bán ở chợ phiên. Nhưng những ngày giáp tết thì bản nào có người Giấy sinh sống, bản đó đều làm bánh khảo. Trong dịp xuân Quý Tỵ, có dịp qua các bản dân tộc Giấy, đến đầu bản đã thấy cảnh từng nhà rộn ràng ra, vào làm bánh.

Theo bà Dì Thị Thủy (bản Nậm Loỏng, xã Nậm Loỏng) thì trên bàn thờ của người Giấy ngày tết luôn có bánh khảo. Khách đến chơi nhà ngày tết được mời ăn bánh khảo và được gửi tặng mang về như một món quà quý của địa phương. Bánh khảo của dân tộc Giấy có thể bảo quản được trong thời gian dài mà vẫn giữ nguyên mùi vị, không bị hỏng, thiu, mốc.

Đến bản vùng cao ngày tết, thưởng thức những miếng bánh vuông vắn, ngọt ngào với vị thơm bùi gạo nếp, lạc, vừng cùng với chén trà xanh Tam Đường có vị đậm, chát, sẽ để lại trong du khách dư vị khó quên. Với dân tộc Giấy, bánh khảo mang trong nó ý nghĩa hương vị tết rất riêng của dân tộc.

Mỗi miền quê đều có một thứ đặc sản riêng: dân tộc Dao có bánh chưng đen, dân tộc Mông có bánh dày, dân tộc Kinh có bánh chưng thì dân tộc Giấy có bánh khảo. Mỗi thứ bánh có 1 dư vị khác nhau, song đều là tấm lòng thơm thảo, được chưng cất từ hạt gạo quê nhà dâng lên tổ tiên ngày tết.