Nắm bắt thông tin, chúng tôi cùng cán bộ Trung tâm Khuyến nông tỉnh, Trạm Khuyến nông huyện Than Uyên về cơ sở kiểm tra, xác định nguyên nhân cá chết. Khi ấy, chị Thơm đang ngồi thẫn thờ ngồi bên đống cá tầm chất đầy lối đi, đôi mắt đỏ hoe. Chị buồn rầu: “Đêm qua tôi cho cá ăn, không thấy có biểu hiện gì lạ. Sáng nay, như thường lệ, xuống thì thấy cá chết nổi mặt nước, tôi vội gọi chồng và hàng xóm xuống kiểm tra. Đàn cá đang khỏe mạnh, lớn nhanh từng ngày, vậy mà…”.

Chị Thơm đau xót bên lồng nuôi cá đã chết gần hết.

Để nuôi đàn cá này, gia đình chị Thơm phải vay mượn anh em, bạn bè mua thức ăn cho cá. Hiện tại, số tiền vay mượn lên đến hơn 50 triệu đồng. Chồng chị làm thợ sửa chữa xe máy, còn chị ngoài cấy mấy sào ruộng cũng không có nghề gì để kiếm thêm thu nhập. Khi được Trung tâm Khuyến nông tỉnh chọn thí điểm “Mô hình nuôi cá tầm trong lồng”, chị Thơm hăng hái tham gia với hy vọng sẽ giúp gia đình có hướng đi mới phát triển kinh tế. Sau khi thả 1.500 con cá tầm giống vào tháng 6 vừa qua, chị Thơm chăm sóc đàn cá chu đáo, theo đúng quy trình, hướng dẫn của cán bộ khuyến nông. Thường xuyên vệ sinh lồng cá, tẩy trùng định kỳ, vì vậy đàn cá phát triển tốt. Sau 3 tháng, từ con cá giống 0,5 gam tăng lên 500 gam đến 1kg.

Anh Nguyễn Viết Cường - Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh cho biết: “Tận dụng diện tích mặt nước trên các lòng hồ Thủy điện Bản Chát và Huội Quảng, Trung tâm thí điểm xây dựng “Mô hình nuôi cá tầm trong lồng” với 2 lồng cá ở hai hồ. Thủy điện bản Chát, chọn thí điểm ở bản Hàng (xã Mường Kim) và Thủy điện Huội Quảng chọn gia đình chị Thơm ở bản Nam (xã Ta Gia). Đây là mô hình thí điểm đầu tiên của Trung tâm Khuyến nông tỉnh về nuôi cá tầm. Nếu thành công sẽ tạo được công ăn việc làm, tăng thêm thu nhập, góp phần nâng cao đời sống cho bà con. Tuy nhiên, qua kiểm tra tiến hành đo nhiệt độ trong nước và độ pH trong môi trường nước trên lòng hồ có thể khẳng định nguyên nhân cá tầm chết là do nồng độ pH xuống thấp, nhiệt độ môi trường cao hơn so với tiêu chuẩn môi trường sống của cá. Lúc chúng tôi đo, độ pH bằng 6, nhiệt độ là 26⁰C, cao hơn 2⁰C. Do vậy, cá cuả gia đình chị Thơm bị chết do yếu tố khách quan, không phải bị bệnh. Để tăng nồng độ pH theo tiêu chuẩn, chúng tôi yêu cầu chị Thơm treo thêm túi vôi ở 4 góc lồng cá.”.

Tham gia mô hình, gia đình chị Thơm và hộ dân còn lại được hỗ trợ làm lồng cá,  cá giống, 50% chi phí thức ăn. Theo đó, mỗi hộ được nhận 1.500 con cá giống được Trung tâm mua tại Trung tâm Nghiên cứu thủy sản nước lạnh ở huyện Sa Pa (tỉnh Lào Cai); chất lượng cá giống đảm bảo khỏe mạnh. Sau 3 tháng, qua kiểm tra của cơ quan chuyên môn, cá tầm phát triển rất tốt tại cả 2 điểm nuôi. Cá tầm hay được gọi là “cá nữ hoàng”, vì vậy cá có yêu cầu cao hơn về môi trường sống so với các loại cá rô phi, cá trê, trắm như: nhiệt độ môi trường nước dao động từ 17-24⁰C, lượng ô xi hòa tan 4mg/1lít nước, độ pH từ 7,5-8, NH3 nhỏ hơn 0,01mg/1 lít. Ngoài ra, một ngày cá ăn 4 lần, ăn nhiều vào ban đêm, lượng thức ăn cho cá theo tỷ lệ 7% trọng lượng của cá. Cán bộ khuyến nông hướng dẫn 2 hộ dân sử dụng cám Kinh Bắc - cám chuyên dụng dành cho cá tầm để đảm bảo cá phát triển khỏe mạnh. Trong quá trình chăm sóc, các hộ dân thường xuyên kiểm tra lồng bè, tẩy trùng định kỳ, treo túi vôi 4 góc thường xuyên. Song do một phần thiếu kinh nghiệm nuôi thả cá lồng, một phần do nguồn nước thay đổi nhiệt độ đột ngột dẫn đến tình trạng cá chết hàng loạt.

Hiện nay, số lượng cá tầm của gia đình chị Thơm còn rất ít, không tiên lượng được khả năng sống sót. Hy vọng, Trung tâm Khuyến nông tỉnh, chính quyền địa phương sớm có giải pháp hỗ trợ, giúp gia đình chị vượt qua khó khăn, thêm động lực khắc phục hậu quả, tái đầu tư.