Phong Thổ là huyện biên giới có 17 xã, thị trấn. Nơi đây, địa bàn rộng, nhiều sông suối và nguồn tài nguyên khoáng sản khá phong phú. Trong đó, vật liệu xây dựng là nguồn tài nguyên khoáng sản chủ yếu, bao gồm: cát, đá, sỏi, sét xi-măng, sét gạch ngói… phân bố dọc theo các bãi bồi 2 bên bờ và lòng sông, suối ở khu vực các xã: Mường So, Ma Li Pho, Huổi Luông, Hoang Thèn và thị trấn Phong Thổ. Ngoài ra, trên địa bàn huyện còn có các mỏ đất hiếm, mỏ Barit (xã Nậm Xe); các điểm quặng khác như: đồng, chì, kẽm, vàng…

Hợp tác xã Hữu Hảo (thị trấn Phong Thổ) đầu tư máy móc khai thác và sản xuất đá phục vụ xây dựng.

Xác định công tác quản lý và bảo vệ tài nguyên khoáng sản, nhất là khoáng sản chưa khai thác là nhiệm vụ quan trọng, UBND huyện đã ban hành công văn chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, UBND các xã, thị trấn tăng cường công tác quản lý, bảo vệ tài nguyên khoáng sản. Đối với các khu vực lòng hồ, huyện đề nghị Sở Tài nguyên và Môi trường, UBND tỉnh cho phép tận thu các khoáng sản vừa phục vụ công tác khai thác phát điện của các nhà máy, vừa phục vụ hoạt động xây dựng trên địa bàn. Ngoài ra, hàng năm UBND huyện cũng chỉ đạo các cơ quan chuyên môn, UBND các xã, thị trấn rà soát các khu vực có trữ lượng khoáng sản để bổ sung đưa vào quy hoạch thăm dò, khai thác, khu vực đấu giá quyền khai thác khoáng sản, trình cấp có thẩm quyền xem xét, phê duyệt.

Đồng chí Trần Bảo Trung - Phó Chủ tịch UBND huyện Phong Thổ cho biết: “Huyện chỉ đạo đẩy mạnh công tác tuyên truyền để người dân nắm được các quy định về bảo vệ tài nguyên khoáng sản. Thành lập các tổ công tác của huyện tiến hành kiểm tra, xử lý các trường hợp khai thác khoáng sản trái phép, nhất là kiểm tra đột xuất tại các điểm có nguy cơ khai thác cát, sỏi trái phép”. Chỉ tính riêng trong 9 tháng năm 2021, tổ công tác của huyện đã kiểm tra 9 đơn vị được cấp phép khai thác, tận thu khoáng sản. Qua kiểm tra, phát hiện các lỗi nhỏ, tổ tiến hành nhắc nhở các đơn vị khắc phục. Đặc biệt, UBND huyện chỉ đạo các xã: Huổi Luông, Hoang Thèn, Ma Li Pho về việc xử lý thông tin đường dây nóng trong lĩnh vực khoáng sản và ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính 2 cá nhân khai thác cát trái phép với số tiền 43,5 triệu đồng. Từ đó, chấn chỉnh hoạt động khai thác khoáng sản, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước về khoáng sản tại địa phương.

Đến nay, việc quản lý hoạt động khai thác, bảo vệ khoáng sản trên địa bàn huyện ngày càng chặt chẽ, đi vào nề nếp, đảm bảo theo đúng quy định hiện hành. Một số nhà đầu tư được cấp phép đã khai thác tài nguyên khoáng sản của huyện. Cụ thể, có 4 mỏ đá, 2 mỏ cát được UBND tỉnh cấp giấy phép gia hạn khai thác đang hoạt động. 5 công trình thủy điện được UBND tỉnh cấp giấy phép tận thu khoáng sản đang hoạt động. 1 doanh nghiệp được cấp phép khai thác chì, kẽm. Các đơn vị được cấp phép sau khi hết hạn đã dừng hoạt động và không có đơn vị thăm dò khoáng sản.

HTX Hữu Hảo (ở thôn Thống Nhất, thị trấn Phong Thổ) thành lập và đi vào hoạt động năm 2004 với 12 thành viên và gần đây tiếp tục được cấp phép khai thác đá. Để duy trì hoạt động lâu dài, HTX chấp hành đầy đủ các thủ tục giấy tờ theo quy định. Đồng thời, đầu tư máy móc thiết bị phục vụ sản xuất, hạn chế bụi, tiếng ồn; quan tâm đến khâu bóc tầng đất phủ bề mặt để hạn chế đất lẫn đá, chống thất thoát tài nguyên.

Ông Lê Gia Trung - Giám đốc HTX Hữu Hảo chia sẻ: “Diện tích khai thác đá của HTX là 1,56ha. Trong quá trình khai thác, HTX yêu cầu công nhân mặc đồ bảo hộ đầy đủ; có lắp đặt hệ thống giàn tưới nước, phun sương kết hợp cả tưới thủ công từ 3-4 lần/ngày. Nhờ đó, việc khai thác đảm bảo an toàn, hiệu quả. Trung bình mỗi năm HTX khai thác được khoảng 20.000m3 đá, riêng từ đầu năm đến nay HTX khai thác được trên 5.000m3, cung ứng ra thị trường trong huyện đầy đủ các loại đá theo nhu cầu khách hàng”.

Với 19 năm kinh nghiệm trong nghề khai thác đá, HTX Xuân Thanh (ở bản Nậm Cung, xã Mường So) cũng có nhiều cách làm hay trong việc khai thác, bảo vệ tài nguyên khoáng sản. Theo ông Bùi Văn Thơ - Giám đốc HTX Xuân Thanh, HTX đã lắp đặt hệ thống camera và phân công người theo dõi xe ra vào khu vực khai thác. Các xe chở đá có bạt bịt, hạn chế bụi, đá rơi vãi. Bước ngoặt của HTX chính là năm 2020 đầu tư 3,2 tỷ đồng mua hệ thống máy nghiền đá có bộ phận sàng đất, lọc đá riêng. Bên cạnh đó, HTX đầu tư hệ thống phun sương, duy trì việc nổ mìn theo đúng thời gian quy định. Với cách làm phù hợp, năm 2020 doanh thu của HTX đạt trên 4 tỷ đồng. Năm 2021, dự kiến doanh thu lên đến 6 tỷ đồng. HTX tạo việc làm cho 14 lao động với mức lương trung bình 8 triệu đồng/người/tháng.

Khai thác đi đôi với bảo vệ, tài nguyên khoáng sản trên địa bàn huyện Phong Thổ đang đáp ứng tốt nhu cầu xây dựng trong và ngoài huyện, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, giải quyết việc làm cho người lao động cũng như đóng góp vào ngân sách Nhà nước. Vấn đề đặt ra là tài nguyên khoáng sản của huyện đã được cấp phép khai thác nhưng chủ yếu khai thác vật liệu xây dựng thông thường. Do đó, cần có sự thu hút đầu tư phát triển công nghiệp khai khoáng, có công nghệ khai thác và chế biến hiện đại cùng hợp tác, chuyển giao công nghệ nhằm tạo thương hiệu trên thị trường.

Nói về định hướng thời gian tới, đồng chí Phó Chủ tịch UBND huyện Phong Thổ cho biết thêm: “Huyện sẽ chỉ đạo các xã tăng cường công tác kiểm tra, nâng cao trách nhiệm của đội ngũ cán bộ. Trên cơ sở đó, tiến hành kiểm tra, phát hiện, xử lý kịp thời các trường hợp khai thác khoáng sản trái phép. Đối với các trường hợp đã được cấp phép theo quy định, huyện yêu cầu các đơn vị thực hiện đúng khu vực khai thác, công nghệ khai thác đảm bảo môi trường, tránh sạt lở bờ sông, bờ suối. Tích cực tuyên truyền để người dân cùng tham gia giám sát hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn, quyết tâm quản lý, bảo vệ tốt tài nguyên khoáng sản”.