Về Hố Mít những ngày này, màu xanh của lúa mùa, chè, ngô đã phủ kín nương, đồi. Trong câu chuyện của người dân, giờ không xoay quanh chủ đề làm thế nào để cây lúa, cây ngô cho mùa vụ thắng lợi mà còn là lựa chọn khu vực phù hợp trồng cây dược liệu, đưa thêm nhiều đàn ong mật từ rừng về thuần hóa và làm chuồng trại chăn nuôi đại gia súc theo hình thức bán chăn thả. “Mục sở thị” từ bản Suối Lĩnh A đến bản Khau Giềng, chúng tôi được đi trên con đường cấp phối nâng cấp, mở rộng từ nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, một bên là cánh đồng lúa đã bén rễ, hồi xanh uốn lượn như dải lụa, trên những vạt đồi không còn màu đỏ của đất cằn thay vào đó cây chè đang từng ngày bám rễ sâu.

Anh Giàng A Phềnh (bản Suối Lĩnh A) kiểm tra chất lượng mật ong.

Tranh thủ thời tiết có mưa, chị Giàng Thị Dùng (bản Khau Giềng) tiến hành làm cỏ, chăm sóc chè. Với 5,000m2 chè hiện đã cho thu hoạch được gia đình chị chuyển đổi từ đất trồng sắn. Chị Dùng chia sẻ: Năm 2016, được cán bộ xã, huyện về tuyên truyền, vận động trồng chè thay cho cây ngô, sắn trên đất đồi cạnh bản, dân bản phân vân vì đây là cây trồng mới, nếu không hiệu quả chắc chắn chịu cảnh thiếu đói. Tuy nhiên, được xã đưa đi tham quan mô hình trồng chè ở thị trấn Tân Uyên, xã Trung Đồng và thăm Nhà máy chế biến chè của Công ty Cổ phần Trà Than Uyên; vận động một số hộ có uy tín trong bản thực hiện trước, chúng tôi đã mạnh dạn làm theo. Chú trọng bón phân, làm cỏ, phun thuốc phòng trừ sâu bệnh, cây chè cho sản lượng năm sau cao hơn năm trước. Riêng gia đình tôi mỗi lứa thu 100kg chè búp tươi, giá bán từ 5.000 - 6.000 đồng/kg, 1 tháng thu 2 lứa cũng có hơn 10 triệu đồng.

Tìm hiểu chúng tôi được biết, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, nâng cao thu nhập cho bà con, ngoài thay đổi cơ cấu giống lúa mới, xã Hố Mít lựa chọn đưa cây chè, mắc ca, dược liệu vào trồng theo quy hoạch tại các bản. Riêng cây chè bắt đầu thực hiện năm 2016 có sự vào cuộc hỗ trợ, giúp đỡ của Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các đoàn thể huyện trong công tác vận động, tuyên truyền, “cầm tay chỉ việc” và kết quả 33,4ha chè được xuống giống. Tiếp nối thành công đó, từ năm 2017 đến nay, Nhân dân trong xã (tập trung chủ yếu tại bản Khau Giềng) đã trồng tổng diện tích 100,3ha. Tập trung tuyên truyền, hướng dẫn Nhân dân đầu tư thâm canh, sản lượng chè búp tươi 6 tháng đầu năm 2020 ước đạt 35 tấn, tăng 15 tấn so với cùng kỳ năm trước. Đầu ra thuận lợi do Công ty Chè Hồng Đức (trên địa bàn xã Pắc Ta) thu mua với giá thành ổn định và ký kết thu mua giúp nông dân trong xã thêm động lực, yên tâm đầu tư, chăm sóc và bước đầu xác định đây là một trong những cây trồng chủ lực giúp giảm nghèo bền vững. Bên cạnh đó, xã cũng quy hoạch, phát triển vùng dược liệu (cỏ nhung, thất diệp nhất chi mai, đẳng sâm, chè hoa vàng) tại các bản: Thào, Mít Nọi.

Trong chăn nuôi tập trung phát triển đàn đại gia súc (trâu, bò, ngựa) với tỷ lệ tăng đàn 5,5%/năm (đạt 183,33% chỉ tiêu nghị quyết). Hiện nay, trên địa bàn xã Hố Mít đang phát triển mạnh phong trào nuôi ong rừng lấy mật. Điều đặc biệt là bà con bắt ong từ rừng về rồi làm thùng nuôi. Đến mùa làm mật (tháng 1 - 3 dương lịch), bà con di chuyển các thùng ong lên rừng, hết mùa đưa về đặt xung quanh nhà. Vì sống gần với tự nhiên nên chất lượng mật ong của Hố Mít được khách hàng ưa chuộng. Nguồn lợi từ nuôi ong lấy mật, Nhân dân 7/8 bản của xã Hố Mít đã đầu tư nuôi với số lượng tới trên 1.200 tổ.

Bắt ong trên rừng về nuôi lấy mật từ năm 2014, khi ấy gia đình anh Giàng A Phềnh (bản Suối Lĩnh A) có 20 tổ. Đến mùa, anh di chuyển các thùng nuôi ong lên cánh rừng sau bản để ong tìm mật. Lượng mật nhiều, chất lượng tốt và giá bán cao nên đến nay, gia đình anh đã nhân lên 50 tổ (tương đương 50 thùng). Bình quân mỗi tháng thu từ 150 - 200kg sáp, bán giá bình quân 150 nghìn đồng/kg, chỉ trong 3 tháng cao điểm của mùa ong làm mật gia đình anh cũng có thu nhập trên 100 triệu đồng. Anh Phềnh chia sẻ: Nuôi ong không tốn công chăm sóc, hết mùa làm mật thì đưa về nhà để chăm sóc, bảo vệ. Mật của gia đình tôi cũng như bà con trong bản đảm bảo nguyên chất, giá thành hợp lý nên nhiều khi khách đặt còn không có đủ. Do đó, tôi đang dự tính sang năm sẽ nhân rộng thêm số lượng đàn ong.

Với nguồn lực đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ sản xuất nông nghiệp từ Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới; tư duy sản xuất thay đổi theo hướng lựa chọn các loại cây, con mới cùng vốn vay ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách xã hội giúp Nhân dân trong xã Hố Mít, đặc biệt là hộ nghèo có điều kiện vươn lên từ chính đồng đất quê hương.