Để đáp ứng yêu cầu công tác đào tạo, dạy nghề cho lao động nông thôn, UBND tỉnh phê duyệt Kế hoạch đào tạo nghề cho lao động nông thôn giai đoạn 2016 - 2020 là 35.500 người với kinh phí 317.390 triệu đồng gồm 3 lĩnh vực nghề, trong đó 53,2% nghề nông nghiệp, 7,85% nghề công nghiệp - xây dựng, 38,95% nghề dịch vụ. Trên cơ sở đó, các sở, ngành liên quan đã chủ động phối hợp với địa phương tăng cường rà soát, xác định đối tượng chủ động xây dựng kế hoạch, lập hồ sơ đề nghị hỗ trợ, mở các lớp học phù hợp với nhu cầu của địa phương và người lao động. Tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người lao động về tầm quan trọng của đào tạo nghề; kịp thời cung cấp thông tin về thị trường lao động để bà con nắm được.

Từ năm 2016 đến nay, toàn tỉnh có 33.297 lao động nông thôn được học nghề, trong đó trung cấp và cao đẳng 1.456 người, đào tạo sơ cấp (3 tháng) cho 29.626 người. Gần 80% số lao động có việc làm sau khi học góp phần nâng cao thu nhập cho bản thân người lao động. Riêng năm 2019 toàn tỉnh có 6.300 lao động nông thôn được đào tạo nghề đạt 100% kế hoạch giao. Từ chính sách của Trung ương, của tỉnh hỗ trợ, đào tạo nghề được xem “chìa khóa” giúp lao động nông thôn có việc làm, tăng nguồn thu nhập góp phần chuyển dịch cơ cấu lao động, cơ cấu kinh tế giảm nghèo bền vững ở địa phương.

Bà con xã Mường Mít được cán bộ Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Than Uyên hướng dẫn chăm sóc cây ăn quả.

Năm 2019, thành phố Lai Châu được giao 390 chỉ tiêu về đào tạo nghề; 825 chỉ tiêu tạo việc làm mới cho người lao động trên địa bàn. Ông Bùi Hữu Cam - Phó Chủ tịch UBND thành phố Lai Châu cho rằng, thành phố được sở, ngành tạo điều kiện và các cơ quan, đơn vị xã, phường vào cuộc tích cực nên công tác đào tạo nghề, tạo việc làm cho lao động nông thôn đạt nhiều kết quả nổi bật. Trong năm 2019, đào tạo nghề trồng cây ăn quả, chăn nuôi gia súc, gia cầm, trồng cây công nghiệp cho 450 lao động nông thôn. Đồng thời, tạo việc làm mới cho lao động thường xuyên triển khai thông tin các đơn hàng tuyển dụng lao động trong và ngoài nước, tư vấn cho vay vốn giải quyết việc làm. Tổ chức cho người lao động vay vốn ưu đãi giải quyết việc làm; triển khai lồng ghép các chương trình, dự án hỗ trợ phát triển sản xuất nông nghiệp. Qua đó, tạo 835 việc làm mới cho người lao động; góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo xuống còn 0,65%.

Anh Lò Văn Quyết ở bản Tả Xin Chải (phường Đông Phong) tâm sự: “Ngày trước, gia đình tôi chỉ biết gắn bó với cây lúa và coi đó là nguồn thu nhập chính. Sau khi tham gia lớp đào tạo nghề ngắn hạn về trồng rau sạch, gia đình chuyển đổi 2.000m2 ruộng sang trồng rau. Mùa nào rau đó đủ các loại: cà chua, dưa chuột, cải ngọt… cung cấp cho các nhà hàng, thương lái trên địa bàn thành phố. Từ trồng rau mang lại lợi nhuận cao hơn nhiều so với trồng lúa, trừ chi phí mỗi năm gia đình thu về hơn 50 triệu đồng”.

Tuy nhiên, công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn trên địa bàn tỉnh vẫn còn nhiều khó khăn, bất cập cần tháo gỡ. Các địa phương mới chỉ chú trọng đào tạo nghề cho lao động nông thôn theo Đề án 1986 mà chưa chú trọng đào tạo nghề cho các đối tượng khác như: người bị thu hồi đất canh tác, chính sách, người có công. Chất lượng hiệu quả công tác đào tạo nghề, giải quyết việc làm cho người lao động chưa cao, các lớp đào tạo nghề còn mang tính hình thức. Theo Quyết định số 971/QĐ - TTg ngày 27/11/2009 của Thủ tướng Chính phủ, số lao động được đào nghề phi nông nghiệp phải chiếm tỷ lệ khoảng 75% so với nghề nông nghiệp nhưng việc thực hiện lại chủ yếu đào tạo nghề nông nghiệp. Việc đào tạo nghề mới chỉ đảm bảo chỉ tiêu về số lượng lao động được đào tạo nghề song chỉ tiêu theo lĩnh vực ngành nghề không đạt mục tiêu, yêu cầu được đề ra; trong đó, các ngành nghề đào tạo yêu cầu có tay nghề cao như: hàn, lái máy, xây dựng. Đối với nghề thêu, dệt thổ cẩm, đan lát thủ công, phần lớn lao động học xong chỉ duy trì nghề được một thời gian ngắn rồi bỏ không nhân rộng được mô hình.

Được biết, nguyên nhân chủ yếu do một số ngành nghề đào tạo ngắn hạn chưa phù hợp, đối tượng học nghề đa số là lao động chính cần nguồn thu nhập bảo đảm cuộc sống hằng ngày nên không muốn bỏ việc đang làm để đi học nghề dù biết trong quá trình học sẽ được hỗ trợ học phí, chi phí đi lại. Trong khi đó, các tỉnh xung quanh đều có khu cụm công nghiệp lao động trẻ sẽ lựa chọn đi làm công nhân không gắn bó với nghề nông nghiệp. Đối với nghề phi nông nghiệp do thời gian đào tạo ngắn chỉ dưới 3 tháng nên người lao động chưa đáp ứng được nhu cầu tuyển dụng của các doanh nghiệp nên làm việc được một thời gian lại bỏ. Mặt khác, sự gắn kết giữa cơ sở giáo dục nghề nghiệp và doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh vẫn chưa chặt chẽ, công tác tuyên truyền định hướng chọn nghề chưa được chú trọng cũng là nguyên nhân khiến công tác đào tạo nghề nông thôn gặp khó.

Để tháo gỡ những nút thắt trong công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn, theo bà Vũ Thị Huyền - Trưởng Ban Văn hóa - Xã hội (HĐND tỉnh), các địa phương cần làm tốt công tác điều tra, khảo sát và dự báo nhu cầu học nghề của lao động nông thôn, nhu cầu sử dụng lao động của các doanh nghiệp. Rà soát, bổ sung danh mục nghề đào tạo trình độ cao đẳng, trung cấp, sơ cấp. Tiếp tục đổi mới công tác tuyên truyền, phân luồng và định hướng nghề nghiệp vừa học nghề vừa học văn hóa. Đồng thời, khuyến khích xã hội hóa công tác dạy nghề tạo sự gắn kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp và cơ sở dạy nghề. Hỗ trợ đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị đào tạo cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp… Có như vậy, người lao động mới yên tâm tham gia các lớp học nghề và làm nghề sau đào tạo.