Người dân xã Ma Ly Pho phơi củ chuối thuê.

Theo hướng những người dân điều khiển xe máy chở củ chuối đi bán, tôi đến điểm thu mua của một thương lái người Trung Quốc thuê đất ở bản Tả Phìn (xã Ma Ly Pho, huyện Phong Thổ). Tại đây, nhiều củ chuối có trọng lượng từ 8 – 15kg chất thành khối lớn trên nền đất rộng chờ thái mỏng phơi khô.

Chị Phàn Tuyết Linh ở bản Tả Phìn chia sẻ: Trước đây, gia đình tôi trồng 500 gốc chuối. Sau khi thu hoạch buồng xong không can thiệp đến phần gốc vì để hoai mục làm phân bón cho đất hoặc lên chồi mới lấy giống trồng vì củ già mang về gia súc, gia cầm cũng không ăn. Nay thương lái mua củ chuối với giá 1 nghìn đồng/kg, chúng tôi có thêm thu nhập. Gia đình tôi đã bán được 6 tạ củ chuối. Một số gia đình trong bản đông nhân lực đào củ chuối bán còn thu về từ 1 - 2 triệu đồng/ngày.

Công việc đào củ chuối rất vất vả. Thoạt nhìn, một phần củ chuối nằm trên mặt đất nhưng rễ lại ăn sâu xuống dưới khó đào. Nhất là đối với những cây chuối trồng từ 2 – 3 năm tuổi. Mặt khác, nương đồi trồng chuối xa, đường đi gập ghềnh, nhiều gia đình muốn đào cũng không dễ. Hiện nay, việc bán củ chuối mới tập trung ở những hộ gia đình có nương gần đường. Củ chuối sau khi thu hoạch phải gọt, cắt rễ sạch thương lái mới mua. Người dân đào củ chuối bán từ năm 2017 nhưng thời điểm đó chưa có máy thái, phải lấy dao băm nhỏ phơi khô nên không phổ biến. Năm 2019, thương lái đầu tư máy thái củ chuối, công suất nhanh gấp nhiều lần, nhu cầu thu mua lớn giúp người dân bán có nguồn thu cao hơn.

Theo bà con nơi đây, thương lái Trung Quốc mua củ chuối nghiền thành bột làm thức ăn chăn nuôi. Những củ chuối đem bán từ cây đã thu hoạch buồng hoặc bị sâu bệnh panama, sâu đục thân, đốm lá... không còn khả năng sinh trưởng, phát triển. Đến nay, diện tích chuối trong toàn huyện lớn, khoảng 4.000ha, do đó trước mắt việc làm này không lo cạn kiệt nguồn cây giống. Thậm chí đối với một số diện tích chuối bị sâu bệnh, người dân đang muốn phá bỏ để cải tạo đất, sau đó mới trồng lại.

Cùng với bán củ, nhiều người dân còn đi phơi, thái chuối thuê cho thương lái. Tại điểm tập kết thu mua chuối có đến 9 người dân từ các xã Ma Ly Pho, Hoang Thèn làm thuê. Anh Mùa Xuân Tìn ở bản Hoang Thèn (xã Hoang Thèn) tâm sự: Nhà tôi cũng trồng chuối nhưng vì nương xa quá nên không đào củ bán mà đến đây làm thuê. Công việc phơi, thái chuối cũng nhẹ nhàng, phù hợp với sức khỏe và thu nhập đạt 190 nghìn đồng/ngày. 

Những ngày cuối năm, công việc trên nương đã gọn, các gia đình tất bật hái rau, cắt lá dong, chặt ống giang mang đi chợ bán kiếm tiền trang trải cuộc sống. Và, việc bán củ và thái, phơi củ chuối thuê cũng đem lại một khoản tiền cho bà con sắm tết.