Hiện nay, thanh niên Lai Châu có khoảng hơn 106 nghìn người, chiếm khoảng 22% dân số toàn tỉnh, trong đó, thanh niên dân tộc thiểu số chiếm hơn 86%, Thanh niên nông thôn chiếm hơn 85%... Nhìn chung thanh niên Lai Châu có truyền thống đoàn kết, giàu lòng yêu quê hương, đất nước. Đại đa số thanh niên “hiền lành”, “chất phác”, có ý thức vươn lên trong cuộc sống. Thời gian qua, các hoạt động hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp, khơi dậy khát vọng vươn lên phát triển kinh tế được các cấp bộ Đoàn thanh niên trong toàn tỉnh quan tâm triển khai thực hiện. Thanh niên biết chủ động tìm kiếm cơ hội học tập, làm việc ở cả trong và ngoài nước thông qua các hình thức như du học, xuất khẩu lao động … (tính từ năm 2022 đến nay, toàn tỉnh có 45/204 Sản phẩm OCOP của 23/89 chủ thể được chứng nhận 3 sao do thanh niên làm chủ, chiếm 22% so với tổng số sản phẩm OCOP toàn tỉnh; có 44 câu lạc bộ, Tổ hợp tác, hợp tác xã thanh niên hoạt động hiệu quả; 537 lao động đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài, tại các thị trường: Đài Loan, Hàn Quốc, Nhật Bản, Nga...)

Diễn đàn thanh niên với khởi nghiệp, lập nghiệp do Tỉnh đoàn tổ chức thu hút đông đảo đoàn viên, than niên tham gia.

Trong khối trường học, các em học sinh cũng rất chăm chỉ, chủ động, phát huy những kiến thức, kỹ năng học được trên giảng đường, tìm tòi, sáng tạo, tham gia nghiên cứu khoa học kỹ thuật và đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận (từ năm 2020 đến nay, đã có 305 dự án của các em học sinh khới trung học cơ sở và trung học phổ thông tham gia Cuộc thi Nghiên cứu khoa học kĩ thuật cấp tỉnh, trong đó có 215 dự án đạt giải).

Cùng với đó, những thanh niên tham gia làm cán bộ Đoàn, Hội, Đội từ cấp cơ sở đến cấp tỉnh, đại đa số họ đều là những thanh niên có phẩm chất, trí tuệ, giàu nhiệt huyết, xung kích, trách nhiệm, tiên phong đi đầu trong các hoạt động, mang trong mình khát vọng cống hiến mạnh mẽ. Hàng năm nhiều cán bộ tiêu biểu được đề xuất trao tặng các giải thưởng cao quý của Trung ương Đoàn như: Giải thưởng Lý Tự Trọng, Giải thưởng Cánh Én hồng…

Bên cạnh đó, hiện nay, chúng ta cũng phải đối mặt với những vấn đề vừa là khó khăn, vừa là hạn chế, đồng thời cũng là thách thức đối với thanh niên, với tổ chức Đoàn và toàn xã hội đó là: Một bộ phận thanh niên đặc biệt là ở vùng dân tộc thiểu số đang bị ảnh hưởng nặng nề bởi những phong tục tập quán lạc hậu, ảnh hưởng bởi nếp sống, nếp nghĩ cổ hủ từ gia đình, điển hình như: ngại lao động, trông chờ, ỷ lại, chưa mạnh dạn phát triển kinh tế để thoát nghèo, vẫn giữ tư duy làm ăn manh mún, ngại đi làm ăn xa, không dám khởi nghiệp, lập nghiệp; nhiều thanh niên thiếu ý chí còn bị dụ dỗ, sa vào tệ nạn xã hội, tảo hôn, vi phạm pháp luật…

Cá biệt đó là về vấn đề tảo hôn, tổng số cặp tảo hôn tính đến đầu năm 2024 trên toàn tỉnh là 500 cặp, giảm 17 cặp so với năm 2022 (517 cặp), chiếm tỷ lệ 15,8 % (năm 2022 số cặp tảo hôn chiếm 18,6%). Số lượng thanh niên tảo hôn càng gia tăng thì hệ luỵ kéo theo càng lớn, cuộc sống gia đình không hạnh phúc, luẩn quẩn trong vòng quay cơm không đủ ăn, áo không đủ mặc, con cái không có tương lai. Những đứa trẻ ấy lớn lên lại tiếp tục bị ảnh hưởng, sa vào vòng lặp của bố mẹ chúng… Và nếu như, bộ phận thanh niên không có khát vọng vươn lên ấy ngày càng tăng thì sẽ ảnh hưởng đến cả thế hệ tương lai của Lai Châu.

- Mặt khác, trong bối cảnh tình hình hiện nay, quá trình hội nhập và sự phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội tiếp tục tác động đến thế hệ trẻ; Giới trẻ vẫn tiếp tục là đối tượng, mục tiêu mà các thế lực thù địch tập trung lôi kéo, kích động, chia rẽ; những tác động từ mặt trái của các phương tiện truyền thông hiện đại, nhất là mạng xã hội mà thế hệ trẻ đang tiếp cận hàng ngày, hàng giờ với rất nhiều luồng thông tin, trong đó có nhiều thông tin không chính thống, và cả văn hoá phẩm đồi truỵ…... Tất cả những yếu tố đó tác động lớn đến tâm lý, tình cảm, tư tưởng của thanh thiếu nhi.

Cùng với đó, hiện nay phương pháp và môi trường giáo dục của các gia đình, nhà trường phần nào vẫn chưa có sự thống nhất, cho nên cũng gây ra những áp lực, kìm nén, kìm hãm thế hệ trẻ không có khát vọng cống hiến, khát vọng vươn lên. Thực trạng trên đặt ra yêu cầu phải làm thế nào để đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, xây dựng được một thế hệ thanh niên Lai Châu có khát vọng vươn lên đáp ứng yêu cầu sự nghiệp phát triển trong tình hình mới?. Đây không chỉ là nỗi băn khoăn của riêng tổ chức Đoàn, mà còn là sự quan tâm, mong muốn của toàn Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân các dân tộc trong tỉnh. Với vai trò là Trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên, Chúng tôi nhận thức rất rõ, rằng đổi mới sáng tạo, khơi dậy khát vọng vươn lên trong cuộc sống là một trong những nhiệm vụ hàng đầu của thanh niên ngày nay và Chúng tôi hiểu mình có trách nhiệm phần nào trong đó, trách nhiệm đó đã được thể hiện ngay trong Nghị quyết Đại hội Đoàn toàn tỉnh lần thứ 14, xác định giai đoạn 2022 - 2027: thúc đẩy mạnh mẽ tinh thần tự lực, tự cường “Tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, khơi dậy khát vọng phát triển và cống hiến cho thế hệ trẻ tỉnh Lai Châu”.

Một trong những việc để vừa đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, vừa khơi dậy khát vọng vươn lên trong cuộc sống đối với đoàn viên thanh niên (ĐVTN) khá là hiệu quả đó là, chúng ta phải đoàn kết, tập hợp đoàn viên thanh niên được đã., phải thu hút được đông đảo thanh niên đến với chúng ta, thì chúng ta mới tuyên truyền, mới động viên khích lệ được... Thực tế trong giai đoạn dịch covid-19 bùng nổ, đã bắt đầu xu hướng gia tăng của các cuộc thi trực tuyến qua website, qua mạng xã hội, Tỉnh đoàn đã tổ chức thi: “Thử thách 14 ngày cách ly”, thi làm video clip “Trách nhiệm của thanh niên với các vấn đề văn hóa, xã hội”… tổ chức các liên hoan “Tuổi trẻ sáng tạo”, “Thanh niên làm kinh tế giỏi”, diễn đàn “Thanh niên với khởi nghiệp, lập nghiệp” hàng năm bằng hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến, … Những hình thức này chúng tôi nhận thấy sẽ hiệu quả hơn rất nhiều so với cách tuyên truyền như thông qua các cuộc họp, hội nghị, với các nội dung khá là cứng nhắc thì ĐVTN thường ít tham gia, ít quan tâm. Việc lồng ghép tuyên truyền, giáo dục qua những chương trình thu hút được sự tham gia hào hứng, đông đảo của ĐVTN có thể giúp ĐVTN thấm dần từng ý, hiểu và thay đổi từng chút một trong nhận thức, tư duy về đổi mới sáng tạo và khơi dậy khát vọng vươn lên trong mỗi thanh niên.

Bên cạnh đó, Tỉnh đoàn cũng nhận thức được tầm quan trọng của việc giáo dục từ sớm, từ xa ngay từ độ tuổi thiếu niên, thông qua các chương trình trải nghiệm, rèn luyện kỹ năng như: Học kỳ quân đội, Trại hè kỹ năng… các em được giáo dục về tình yêu quê hương đất nước, lòng tự hào dân tộc, giáo dục về đạo đức, lý tưởng sống, khơi dậy ý chí, khát vọng vươn lên cho các em ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Tiêu biểu là mô hình Hội đồng trẻ em, (Lai Châu là 1 trong 8 tỉnh đầu tiên của cả nước thành lập mô hình HĐTE, đến nay mô hình hoạt động rất hiệu quả và hiện đã có 1 mô hình cấp huyện tại Phong Thổ, cả nước hiện nay đã có 61 mô hình HĐTE các cấp: 17 cấp tỉnh, 40 cấp huyện và 4 cấp xã), Hoạt động của mô hình HĐTE được triển khai với nhiều hình thức đa dạng, phong phú, sáng tạo, thiết thực tại cơ sở đã trở thành một kênh thông tin hiệu quả, chính thống để trẻ em gửi gắm tâm tư, nguyện vọng; các em được tiếp cận với tất cả các vấn đề liên quan đến chính trị, cũng như kinh tế, văn hóa, xã hội, qua đó giúp hình thành trong con người các em tư duy và tâm thế làm chủ bản thân, sẵn sàng tiếp cận, học tập và đối mặt với các vấn đề…

Hiện nay, một kênh mà tổ chức Đoàn đang tập trung khai thác, tận dụng thế mạnh đó là môi trường mạng xã hội. (Toàn tỉnh hiện có 116 fanpage, 119 facebook, đạt tỷ lệ 100% Đoàn cấp tỉnh, huyện, xã thành lập fanpage và facebook; phát triển 01 trang thông tin điện tử, đăng tải hơn 100.000 bài viết, số lượt theo dõi các fanpage đạt hơn 50.000. Đặc biệt fanpage “Tuổi trẻ Lai Châu” có  12.538 lượt thích, hơn 20.000 lượt theo dõi). Một số tổ chức đoàn còn có kênh Youtube và tiktok để tuyên truyền về hình ảnh, hoạt động của cán bộ Đoàn và phòng trào Đoàn - Hội - Đội, duy trì bản tin “Mỗi ngày một tin tốt, mỗi tuần một câu chuyện đẹp”, giữ tinh thần “lấy cái đẹp dẹp cái xấu”, mang tính chất mưa dầm thấm lâu, chú trọng vào tuyên truyền yếu tố tích cực, lan tỏa những hình ảnh, hành động đẹp, những phong trào hay, tấm gương người tốt, việc tốt trên mạng xã hội, coi đây để là công cụ hữu ích để tác động vào tư tưởng, tâm lý ĐVTN, đẩy lùi những cái tiêu cực trên mạng xã hội qua đó, tập trung hình thành ý chí khát vọng của ĐVTN. Tiêu biểu như gần đây nhất Tỉnh đoàn tổ chức Cuộc thi “70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ - Câu chuyện từ những chiến công” đã thu hút gần 100 bài dự thi với gần 50 nghìn lượt tiếp cận, hơn 20 nghìn lượt tương tác trên fanpage.

Thông qua việc tổ chức các phong trào hành động cách mạng; trong mỗi tháng, mỗi quý, chúng ta có thể lựa chọn những công trình, phần việc, những hoạt động có trọng tâm, trọng điểm, nếu phù hợp có thể gắn với các sự kiện lịch sử trọng đại của Đất nước, của tỉnh để tạo khí thế sôi nổi trong toàn xã hội. Ví dụ trước thềm Tết nguyên đán, chúng tôi đều tăng cường các hoạt động cao điểm, kết nối, huy động các nguồn lực, vận động đông đảo ĐVTN chung tay thực hiện các công trình thanh niên và thăm hỏi, tặng quà bà con vùng sâu, vùng xa. Chỉ tính riêng quý I/2024, toàn Đoàn đã huy động trên 119 nghìn lượt cán bộ, ĐVTN tham gia các hoạt động tình nguyện, thăm hỏi các gia đình có công, các em học sinh, bà con Nhân dân có hoàn cảnh khó khăn trị giá 2,4 tỷ đồng. Bên cạnh đó còn có những hoạt động thanh niên xung kích tham gia khắc phục hậu quả thiên tai, mưa lũ; đền ơn đáp nghĩa, uống nước nhớ nguồn; phát huy trách nhiệm trong chăm sóc, bảo vệ, giáo dục thiếu niên, nhi đồng mà tiêu biểu là Chương trình Chắp cánh tương lai... Đây chính là những hoạt động thu hút, tập hợp được số lượng lớn thanh niên và chính qua những cái hoạt động ấy lại góp phần khơi dậy khát vọng cống hiến, mong muốn được cống hiến vì cuộc sống cộng đồng của thanh niên. Chúng tôi muốn thanh niên biết đến tất cả những việc mà tổ chức Đoàn làm, những điều đó đều tác động đến tâm lý, tình cảm, khi mà những người họ tham gia trực tiếp họ đều sẽ cảm nhận được và dần dần họ sẽ hình thành những khát vọng được cống hiến, mong muốn được sống có ích, sống vì cộng đồng, vì xã hội, nghĩ cho người khác nhiều hơn là nghĩ cho bản thân mình.

Tuy nhiên, để khơi dậy khát vọng phát triển, cống hiến cho ĐVTN là một vấn đề khó, đòi hỏi phải có sự kiên trì, đeo bám, sự quyết tâm cao độ và có những giải pháp mang tầm chiến lược, lâu dài, phải xác định làm vì tương lai chứ không thể thấy được kết quả ngay trước mắt. Vì vậy, trong thời gian tới tổ chức Đoàn vẫn quyết tâm, kiên trì thực hiện một số giải pháp mà tôi đã trình bày phía trên, đặc biệt chúng tôi cũng xác định, trong Thời đại 4.0 và công cuộc chuyển đổi số đang là xu thế tất yếu trên mọi lĩnh vực thì việc đẩy mạnh đổi mới sáng tạo trong mọi hoạt động của Đoàn và trong mọi đối tượng đoàn viên, thanh thiếu nhi là rất quan trọng, để có thể đáp ứng được việc rút ngắn khoảng cách giữa thế hệ trẻ Lai Châu với thế hệ trẻ của các địa phương khác trong cả nước. Và để mà đạt được mục tiêu, hiệu quả thì tổ chức Đoàn mong muốn và trân trọng kiến nghị cấp ủy, chính quyền các cấp sẽ tiếp tục có sự quan tâm, sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, đây sẽ không phải là việc của riêng ai mà phải có sự chung tay của gia đình, nhà trường, các cấp, các ngành và toàn xã hội. Trong đó có sự phụ thuộc lớn vào ngành giáo dục, chúng tôi vừa là mong muốn, vừa là kiến nghị, trong thời gian tới Ngành Giáo dục sẽ nghiên cứu cân đối lượng kiến thức, giáo dục về kỹ năng, đổi mới sáng tạo, khơi dậy khát vọng cho thanh thiếu nhi trong chương trình học; sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ hơn nữa tổ chức Đoàn để đẩy mạnh các cuộc thi, gameshow về kiến thức tổng hợp, tìm hiểu các lĩnh vực trong đời sống xã hội để các bạn trẻ có môi trường phát huy khả năng, óc sáng tạo của mình.

Còn đối với đối tượng thanh niên khởi nghiệp, lập nghiệp thì chúng tôi sẽ tiếp tục kết nối với các doanh nghiệp nhất là các doanh nghiệp mạnh về chuyển đổi số, (năm 2023, Tỉnh đoàn đã ký Biên bản ghi nhớ với công ty BKAP ECOM để xây dựng thương hiệu, quảng bá các sản phẩm của thanh niên trên địa bàn tỉnh) để đưa khởi nghiệp đổi mới sáng tạo cho đoàn viên thanh niên tiếp cận dần dần và sau đó hình thành một số mô hình, giúp thanh niên đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử, đẩy mạnh bán hàng qua mạng xã hội, xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu sản phẩm riêng mang đặc trưng Lai Châu…

Tin tưởng rằng nếu được sự quan tâm thích đáng, sự đầu tư phù hợp thì việc đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, khơi dậy khát vọng vươn lên trong ĐVTN nhất định sẽ đạt được kết quả tốt, sẽ góp phần thay đổi tư duy, nhận thức của thanh niên, qua đó góp phần vào sự nghiệp xây dựng quê hương Lai Châu ngày một phát triển.